رابطه علم و دین در غرب صفحه 37

ب - اسلام و زمینه های جامعه شناختی تعارض

در یک قرن اخیر، یعنی پس از حرکت های ضد استعماری روحانیت شیعه در نهضت تنباکو، مشروطیت و ...، استعمارگران، دین اسلام را سدی در برابر غارت گری خود یافتند و کوشیدند با ایجاد اختلاف میان تحصیل کردگان روشن فکر و روحانیان، به اهداف خود دست یابند. آنان، به ویژه در دورۀ رضا خان پهلوی، حوزه و دانشگاه را از هم جدا کردند، علم و دین را دو حوزۀ جدا معرفی کردند و حتی روحانیان را مرتجع و ضد پیشرفت خواندند. آن ها چنان می اندیشیدند که با جدایی روحانیان و دانشگاهیان، از قدرت هر دو می کاهند و نقشه های خود را اجرا می کنند، ولی این نقشه به دو دلیل در کشورهای اسلامی به شکست انجامید.

نخست به دلایل این که اسلام، تعارض میان علم و دین را نمی پذیرد و دانشمندان را گرامی می دارد. قرآن کریم می فرماید:

یَرْفَعِ اللّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ . (1)

خدا کسانی از شما را که ایمان آورده اند و کسانی را که به آنان دانش داده شده، به رتبه هایی بالا می برد.

بسیاری از ره آوردهای دانش تجربی، مانند «حرکت زمین» که در غرب مسأله آفرین بود، نه تنها با ظاهر آیات قرآن تعارض نداشت، بلکه با آن ها موافق بود و اعجاز علمی قرآن را اثبات می کرد. برای مثال قرآن می فرماید: