- پیشگفتار 1
- اشاره 3
- بخش یکم: کلیات 3
- أ. تاریخچۀ تعارض علم و دین در غرب 6
- ب . مقصود از تعارض چیست؟ 9
- ج. اقسام تعارض علم و دین 10
- بخش دوم: زمینه ها و علل تعارض 12
- اشاره 12
- أ. زمینه های روان شناختی 13
- فصل اول 13
- اشاره 13
- شواهد و مثال ها 15
- أ. برخوردهای جاهلانۀ کاچینی 15
- ب- ماه عسل گالیله با دو پاپ 16
- ج- خصوصیات روانی و اخلاق گالیله 18
- ه- . ارزش گذاری بر اساس شخصیت ها و وابستگی ها 20
- د. برخوردهای شتاب زده کلیسا با نظریه های علمی 20
- و- برخوردهای تند و تکفیر آمیز کلیساییان 22
- ب. اسلام و زمینه های روان شناختی تعارض 23
- اشاره 26
- أ. زمینه های جامعه شناختی 26
- فصل دوم 26
- أ. قدرت طلبی عناصر ضد دین و علم 28
- شواهد و دلایل تاریخی 28
- ب- تحریف نامه های گالیله 30
- جمع بندی و نتیجه گیری 32
- ب - ایجاد توهم تعارض به وسیله ناآگاهان و مغرضان 34
- ج - جو ناسالم برای بیان نظرها و انتقاد 35
- ب - اسلام و زمینه های جامعه شناختی تعارض 37
- فصل سوم 39
- اشاره 39
- أ. علل و زمینه های موجود در کشیشان مسیحی 39
- 1. عدم آشنایی کشیشان با پیشرفت های علوم تجربی 39
- 2. نشناختن هدف های اصیل دین و تعصب برخی از کشیشان دون پایه 42
- 3. جمود بر ظاهر الفاظ کتاب مقدس 43
- 3. عدم تمایز بین دین و برداشت های شخصی از آن. (سوء برداشت از دین) 47
- 5. انحصاری کردن فهم و تفسیر کتاب مقدس و قطعی پنداشتن آن ها 49
- 6. اصل مسلم دینی پنداشتن دستگاه فلسفی ارسطویی 52
- 7. پذیرش نظریه های علمی به عنوان بخشی از دین و قطعی پنداشتن آن ها 55
- 8. علاقه متکلمان و مدافعان عقاید دینی به اظهار نظر دربارۀ نظریه های علمی 57
- ب - روحانیت اسلام و علل و زمینه های تعارض 58
- فصل چهارم 65
- علل و زمینه های موجود در دانشمندان علوم تجربی 65
- اشاره 65
- 1. عدم آشنایی با حقایق دین (سوء تعبیر دینی و غفلت از حقیقت دین) 66
- 2. قطعی و واقع نما پنداشتن نظریه های علمی و اصرار در تحمیل آن ها بر دین 68
- 3. نتیجه گیری عقیدتی از نظریه های علمی و دخالت در تفسیر کتاب مقدس 71
- اشاره 71
- أ. دخالت گالیله در تفسیر کتاب مقدس. 73
- ب. دخالت دانشمندان علوم تجربی در کلام (قطعی انگاشتن نظریۀ تکامل و نتایج کلامی از آن گرفتن) 75
- 4. علاقۀ دانشمندان علوم تجربی به ارائۀ نظام های متافیزیکی فراگیر 78
- 5. خارج شدن دانش تجربی از دست افراد متعهد، با ایمان و دلسوز 80
- 6. علوم تجربی را تنها راه رسیدن به حقیقت پنداشتن 83
- اشاره 86
- 1. عدم تمایز حوزه ها و قلمرو علم و دین 86
- أ. نارسایی های موجود در حوزه های پژوهشی علم و دین 86
- فصل پنجم 86
- 2. راه یابی خرافات در دین 88
- 3. عدم تعادل بین روش قیاسی و تجربی در علوم 93
- 4. جدا نکردن ضروریات دین از غیر آن 96
- 5. کمبود تفسیرهای صحیح، ساده و متنوع از متون مقدس وعقاید دینی 98
- 6. عدم تعادل در توجه به دنیا و آخرت 100
- 7. عدم تمایز بین نص، ظاهر و تأویل در تفسیر کتاب مقدس 101
- 8. تصویر نادرست از خداوند 102
- 9. ضعف دستگاه فلسفی غرب 104
- ب. اسلام و نارسایی حوزه های پژوهشی علم و دین 105
- بخش سوم: رهیافت ها 111
- اشاره 111
- أ. راهکارهای جلوگیری از تعارض علم و دین 112
- ب. اشاره ای به علم و دین در اسلام 114
از سوی دیگر فقیهان شیعه «مخطئه»اند، (1) یعنی عقیده دارند که هر عالم دینی ممکن است در برداشت و فتوای خود خطا کند. البته فقیه باید تمام کوشش خود را به کار گیرد و فتوا دهد و نظر او هم به عنوان متخصص حجت است، ولی هرگاه با دلیل اثبات شد که او در برداشت خود از آیات و روایات اشتباه کرده است، باید با آغوش باز بپذیرد.
1- (1) . آخوند خراسانی: کفایۀ الاصول، مبحث اجتهاد و تقلید.