رابطه علم و دین در غرب صفحه 70

اکنون با اولین نظریه کاری نداریم، ولی نظریۀ دوم با این عبارت کتاب مقدس ناسازگار بود:

[خورشید] مثل پهلوان از دویدن در میدان شادی می کند. (1)

دربارۀ این ادعای گالیله و پاسخ گلیسا دو نکتۀ مهم قابل توجه است:

أ. گالیله چنان به نظریۀ خود اطمینان داشت و آن را مطابق با واقع می پنداشت که حتی حاضر نبود دربارۀ آن به صورت فرضی سخن گوید و پیوسته طرف مقابل را به آوردن دلیل دعوت می کرد. او در نامۀ معروفش «نامه خطاب به کاستیلی» نوشت:

اکنون اگر بنا را بر این بگذاریم که استنباطات فیزیکی که در حقیقت به ثبوت رسیده باشد، لازم نیست با عبارات کتاب مقدس تطبیق کند، بلکه عبارت مزبور است که عدم مداخلۀ آن را بایستی با آن استنباطات مدلل کرد، در این صورت، قبل از آن که یک قضیۀ فیزیکی مردود شناخته شود، باید ثابت شود که کاملاً مدلل نگردیده است و این عملی است که نباید به دست کسانی که قضیۀ مزبور را حقیقی تلقی می کنند، انجام گیرد، بلکه به وسیلۀ کسانی انجام گیرد که آن را خطا می انگارند. این امر بسیار منطقی و طبیعی به نظر می رسد. (2)