رابطه علم و دین در غرب صفحه 87

حوزۀ ویژۀ دانش کجاست؟

آیا طبیعت و قانون های آن حوزۀ اختصاصی علم است و ادیان الهی حق ندارند در این باره اظهار نظر کنند؟

آیا حوزۀ اخلاق و ماورای طبیعت (متافیزیک) ویژۀ دین است؟ انسان در کدام حوزه جای دارد؟

اگر موضوعی چون انسان هم در حوزۀ دین گنجید و هم در حوزۀ دانش، قلمرو و مرز هر کدام تا کجاست؟ (1)

روشن و شفاف نبودن مرز علم و دین سبب شد تا گروهی از دانشمندان دین دربارۀ مسائلی که در حوزۀ علوم تجربی می گنجد اظهار نظر کنند و برخی از دانشمندان علوم تجربی نیز دربارۀ مسائل خاص دین نظر دهند. این امر به تعارض های جدی در غرب منتهی شد. تاریخ، بسیاری از این نظرهای ناسنجیده را به خاطر سپرده است. نظرهایی که اشاره به برخی از آن ها سودمند می نماید:

أ. عالمان کلیسا سال 4004 پیش از میلاد را آغاز آفرینش تعیین کردند. (2) در حالی که این مسأله در قلمرو زیست شناسی، زمین شناسی و کاوش های باستان شناسی می گنجد و پژوهشگردان آن دانش ها باید درباره آن نظر دهند. بدین سبب، برتراند راسل بر گفتار کلیساییان خرده می گیرد و آن را با کشفیات نوین باستان شناسان ناسازگار می داند. (3)

1- (1) . این موضوع یک مقاله مستقل است که به زودی منتشر می شود
2- (2) . تاریخ علم،ص 356
3- (3) . برگزیده افکار راسل، ص 178.