رابطه علم و دین در غرب صفحه 95

(به) قرارگاه طبیعی اش تبیین می شود...

علیت با توجه به هدف های آینده (علل نهایی) و تمایلات ذاتی (علل صوری)، توصیف می شود، نه صرفاً با آثار رویدادهای گذشته (علل فاعلی) که بر مواد منفعل و مستعد (علل مادی) عمل می کند. (1) به علت همین تصور، یعنی معقول یا عقلانی انگاشتن جهان، هم علم یونان و هم علم قرون وسطا عمدتاً قیاسی بود (یعنی از اصول و قضایای کلی به موارد و مصادیق جزئی آن اصول استدلال می کرد) و نه استقرایی (که از موارد و مشاهدات جزئی آغاز کند و آن ها را تعمیم بدهد) این غلبۀ منطق قیاسی دقیقاً مربوط به نگرش فیلسوفان باستان، و اوجش در افلاطون،بود... (2)

گالیله آگاهانه همه مسائل مربوط به هدف یا غایت و «علت نهایی» را کنار گذاشت. (3)

... نیوتن (1642 - 1727) انقلاب در نگرش علمی و اتحاد بین ریاضیات و آزمایش گری را، که گالیله پیش آهنگ آن بود، به انجام رسانید ... (4) از آن پس، با کنار رفتن علت نهایی، طبیعت همچون یک مکانیسم جبری و بی هدف عمل می کرد و خدا از صحنه علم کنار رفت. «لاپلاس» (5) (1749 - 1827) شارح خوش بیان نگرش

1- (1) . ایان باربور، همان، ص 19
2- (2) . همان، ص 20
3- (3) . همان، ص 21
4- (4) . همان، ص 40
5- (5) . پیرسیمون لاپلاس (Laplace) ریاضی دان، فیزیک دان، و ستاره شناس فرانسوی.