در آستان کرامت 2 صفحه 162

میکردند ، نه تنها نباید هیچ یک از اهل سنت در محضر ائمه (علیهم السلام( حضور مییافتند ،

بلکه باید آنها نیز در مقابل به مذمّت و قدْحِ آن بزرگواران میپرداختند. این درحالی است که

فقهای اهل سنت همیشه ایشان را منبع راستین علم و فضیلت و تقوا میدانستند؛ درحالی که خود

از محورهای اختلافیِ عقیدتی با ایشان آگاه بودند.

مسلماً امامت مذهب خاصی مثل مذهب شیعه امامیه و درعین حال محبوب و مراد پیشوایان

مذاهب دیگر بودن ، مدارای عمیق و وسیعی را در رفتار میطلبد تا باعث جذب و جلب نظر

مخالفان شود؛ زیرا کوچک ترین برخورد تند و بدرفتاری باعث تنفر و دوری مخالفان میشود.

نهی از جدال و مخاصمه در دین

متأسفانه یکی از اموری که مسلمانان را از اصل دین دور میکند و آنها را درگیر حواشی بی

فایده مینماید ، جدال و مراء و مخاصمه در امور دینی و مذهبی است؛ جدالی که نه برای آگاه

سازی و بیان حقیقت به کار میرود ، بلکه برای غلبه بر دیگران و پیروز نشان دادن خویش است ،

در این نوع جدال برای دو طرف مهم نیست که آنچه در پاسخ بیان میشود حق است یا باطل ، و

یا اینکه آنها با مطلب حقی در مخالفت هستند ، بلکه دو طرف میخواهند به هر روش و هر سخنی

طرف مقابل را محکوم و منکوب کنند. از همین رو امام رضا (علیه السلام( به واسطه پدران

بزرگوارش از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام( روایت میفرماید:

لعَنَ « اللهُّ الذَّینَ یج ادلِو ن فی دیِنه أو لئَکَ ملَعْونو نَ عَلَ لسِانِ نبَیِهِّ؛ِ (1)

خداوند متعال لعنت کرده است کسانی را که درباره دین خدا مجادله میکنند ، و اینان به لسان

رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم( نیز ». ملعونند

متأسفانه چنین مناظرههایی که به منظور اظهار فضل و صرفا غلبه بر دیگران صورت گیرد ،

سرچشمه بسیاری از خویها و رفتارهای زشتی از جمله ریا و تظاهر ، عیب جویی ، خودستایی ،

تکبر ، حسد ، جاه طلبی ، نفاق و دورویی ، نسبتهای ناروا دادن به دیگران و بسیاری صفات ناپسند

دیگر میشود. البته مناظره و گفتگو اگر به هدف روشن ساختن حق بوده و با تعامل علمی با

دیگران همراه باشد ، شامل خطاب این روایت نیست و میتواند در جایگاه خاص خود بسیاری از

سوءتفاهمها و تعصبات بی پایه را از میان مسلمانان ریشه کن کند.

بدیهی است مجادله و مناظره هنگامی مؤثر میافتد که حق و عدالت و درستی و امانت و

صدق و راستی بر آن حکومت کند و از هرگونه توهین و تحقیر و خلاف گویی و استکبار خالی

باشد ، و خلاصه تمام جنبههای انسانی آن حفظ شود.

از همین رو اگرچه مأمون به انگیزههای مختلف همواره مناظرههایی را میان امام رضا (علیه

السلام( و علمای اهل سنت و یا علمای سایر ادیان برنامه ریزی میکرد ولی آن حضرت افزون بر

4 . شیخ صدوق ، عیون أخبارالرضا (علیه السلام( ، ترجمه غفاری و مستفید ، ج ،، ص 441

1- شیخ صدوق ، عیون أخبارالرضا (علیه السلام) ، ترجمه غفاری و مستفیدج 2، ص 116