در آستان کرامت 2 صفحه 29

؛» وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن ی قْبَلَ مِنْه « (1) هر کس دین دیگری غیر از اسلام را بجوید ،

هرگز از او پذیرفته نمیشود. (2)

آیت الله العظمی جوادی آملی

اگر سرپرست جامعه ، سمت خود را از مردم دریافت کند تا کارهای آنان را بر اساس مصلحت

و رای خودشان انجام دهد ، وکیل آنان خواهد بود و چنین حکومتی ، حکومت وکالتی است ، ولی

اگر حاکم اسلامی ، سمت خود را از خداوند و اولیا او یعنی پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و

امامان معصوم علیهم السلام دریافت نموده باشد ، منصوب از سوی آن بزرگان ، و سرپرست و ولی

است. » حکومت ولایتی « جامعه خواهد بود و چنین حکومتی ،

در حکومتی که بر اساس ولایت است ، فقیه جامع الشرایط نائب امام عصر علیه السلام و

عهده دار همه شوون اجتماعی آن حضرت می باشد و تا آن زمان که واجد و جامع شرایط لازم

رهبری باشد ، دارای ولایت است و هرگاه همه آن شرایط یا یکی از آنها را نداشته باشد ،

صلاحیت رهبری ندارد و ولایت او ساقط گشته است و او از سرپرستی امت اسلامی منعزل است

و نیازی به عزل ندارد.

اما اگر حاکمی بر اساس وکالت از مردم ، اداره جامعه را در دست گیرد ، وکیل مردم است و

همان گونه که مردم وکالت را به او دادهاند و او را به این مقام نصب کرده اند ، عزل او از این

مقام نیز به دست خود آنان است و چون عزل وکیل ، طبعا جایز است مردم می توانند هرگاه که

بخواهند ، او را عزل کنند ، اگر چه هنوز شرایط لازم را دارا باشد و هیچ تخلفی از او سر نزده باشد.

از سوی دیگر، اختیارات چنین حاکمی، اولا مربوط به انجام کارهایی است که مردم در جامعه

اسلامی اختیار آنها را دارند و در کارهایی که در اختیار مردم نیست و در اختیار امام معصوم

است، حق تصرف و دخالت ندارد. (3)

و ثانیا در غیر این مورد نیز اختیارات او به اندازه ای است که مردم بپسندند و صلاح بدانند و

لذا دایره حکومت و اختیارات او ، از جهتی مقید به زمان است و از جهت دیگر ، محدود به مواردی

است که مردم مشخص کنند.

جز نظام جمهوری اسلامی ایران که مبتنی بر ولایت و رهبری الهی است ، همه حکومت های

دموکراتیک و شبه دموکراتیک جهان ، حکومتی بر مدار وکالت دارند. در آن جوامع ، به دلیل بد

فهمیدن دین خداوند از سویی ، و به دلیل غروری که از پیشرفت های علم تجربی حاصل گشته و

1- سوره آل عمران ، آیه 85

2- کتاب (پرسشهای شما ، پاسخ های آیت الله بهجت)

3- برای توضیح بیشتر رک "ولایت فقیه آیه الله جوادی آملی ص : 172 و 217