وسواس : راه کارهای پیشگیری و درمان صفحه 51

اگر ما با خانواده ای رفت و آمد می کنیم که نمیدانیم خمس می دهد یا نه، یا نمی دانیم مالش حلال است یا حرام، برای ما حلال است. اما اگر یقین داریم که منابع درآمد این آقا فقط از راه ربا و نزول است، فقط از راه قاچاق است، فقط از راه حرام است، باید پرهیز کرد. در چنین مواردی تجسس لازم نیست.

تجسس در امر نجاست

تجسس و تفحص بحث مفصلی است که بخشی از آن در مورد مباحث اخلاقی است. قرآن فرموده است: «وَلَا تَجَسَّسُوا ؛(1)تجسس نکنید.» تجسس یعنی تفتیش و جست و جو کردن از کار دیگران. تجسس از عیوب و لغزش های مسلمان به نص قرآن کریم ممنوع و حرام است.

البته تجسس به معنای زیر نظر گرفتن کارمندان دولت و نظارت بر آنان در چار چوب ضوابط، جایز، بلکه مطلوب است.

بخش دیگری از بحث تجسس در احکام و مسائل شرعی است. اگر کسی در طهارت و نجاست چیزی شک کند، بنا را بر طهارت آن می گذارد و لازم نیست تفحص کند، هرچند تحصیل علم ممکن باشد، مگر آن که شیء مشکوک پیشینه نجاست داشته باشد که در این صورت بنا را بر نجاست آن می گذارد.(2)

زراره می گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: اگر شک کردم نجاستی به لباسم اصابت کرده، آیا تکلیف دارم تفحص کرده و نظر بیفکنم؟ حضرت فرمودند: خیر، ولی چون می خواهی شک را از خودت زائل کنی، البته