ابوطالب علیه السلام اسوه مقاومت و ایمان صفحه 119

جواب عباس که گفت: واللّه یابن اخی لقد قال الکلمه التی امرته ان یقولها، فرمود: حمد خدایی را که تو را هدایت کرد، ای عمو! در ادامه می گوید: هکذا روی عن ابن عباس، والمشهور انّه مات کافراً(1).

ابن ابی الحدید در این باره می نویسد: وقد روی باسانید کثیره، بعضها عن العباس بن عبدالمطلب، و بعضها عن ابی بکر بن ابی قحافه، انّ اباطالب ما مات حتی قال: «لا اله الاّ اللّه محمّد رسول اللّه». والخبر مشهورٌ انّ اباطالب عند الموت قال کلاماً خفیاً، فاصغی الیه اخوه العباس، ثم رفع رأسه الی رسول اللّه فقال: یابن اخی، واللّه لقد قالها عمک ولکنه ضعف عن أن یبلغک صوته(2).

مرحوم بَحرانی می گوید: رسول خدا به عمویش فرمود: «یا عم، کلمه واحده تجب لک بها شفاعتی یوم القیامه، فقال: یابن اخی، صدّقت، انت نبی حقٍّ، و ربک اله الحق، و دینُک دینُ حقّ»(3).

روضه الواعظین حادثه را چنین نقل می کند: وقتی ابوطالب از دنیا رفت، فقالوا: «انّ اباطالب یحرّک بها شفتیه، و اشار باصبعه، فسرّ النبی بذلک و استغفر له»(4).

نقد و تحلیل

نقد و تحلیل

این داستان که به عنوان روایت مطرح شده، با قطع نظر از اسناد آن، از چند جهت قابل ارزیابی است:

1 . در بسیاری از منابع (سیره ابن اسحاق، دلایل النبوه و سیره ابن

1- 1 . المختصر فی اخبار البشر، ج 1، جزء 2، ص 19.
2- 2 . شرح نهج البلاغه، ج 14، ص 7.
3- 3 . حلیه الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار، ج 1، ص 74.
4- 4 . روضه الواعظین / 52-55.