ابوطالب علیه السلام اسوه مقاومت و ایمان صفحه 140

بنابراین ، از نظر تاریخی، ابراز عقیده به خداوندِ یگانه و پیامبران الهی در جوامع بشری همواره با موانع و مشکلاتی روبه رو بوده است؛ از این رو، عده ای بر اساس شرایط روزگار خویش با این که موءمن بوده اند، ولی نتوانسته اند اعتقاد واقعی خود را آشکار سازند، و مماشات با کفار را در پیش گرفتند، که ابوطالب یکی از آن موارد بود.

2. مصلحت اهم یا تقیه؟

2. مصلحت اهم یا تقیه؟

از آن جا که دین اسلام برای پیروانش هیچ یک از راه های ایمن سازی را از نظر دور نداشته، در فرهنگ اعتقادی اش یک اصل اساسی به نام «تقیه» یا مصلحت اندیشی، با شرایط خاص ودر زمان خاص، برای حفظ جان موءمن درنظر گرفته است. قرآن کریم پس از نهی شدید موءمنان از دوستی و ولیّ گرفتن کفار، «تقیه» را به عنوان عامل حفظ جان آنان یادآور می شود:

«... إِلاَّ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاهً وَیُحَذِّرُکُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَإِلَی اللّهِ الْمَصِیرُ»(1).

علامه طباطبایی در تفسیر آیه می آورد: «وکوتاه سخن این که: کتاب و سنّت هر دو برجواز تقیه به طور اجمال دلالت دارند؛ اعتبار عقل نیز موءید این حکم است؛ چون دین جز این نمی خواهد و شارع جز این هدفی ندارد که حق را زنده کند و جان تازه ببخشد. و بسیار می شود که تقیه کردن و بر حسب ظاهر طبق دلخواه دشمن و مخالفان عمل کردن، مصلحت دین و حیاتِ آن را چنان تأمین می کند که ترک تقیه آن را تأمین نمی کند. و این قابل انکار نیست، مگرکسی که بخواهد منکِر واضحات شود»(2).