فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 128

ج ) مکارم اخلاق

اشاره

گرچه از سوی بزرگان دین و پیشوایان مکتب برای تقسیم خصلت های پسندیده معیاری بیان نگردیده است، لیکن با توجه با سخنان آن بزرگواران که تعبیر «مکارم اخلاق» را به هنگام سخن از تعالی معنوی و صفات عالی انسانی، و عبارت «حسن اخلاق» و «محاسن اخلاقی» را در مقام بیان اخلاق نیک به معنای جامع و گسترده به کار برده اند، خوی های ستوده و صفات ممدوح را می توان به دو گروه متمایز تقسیم نمود:

البته برخی مکارم اخلاق را معیار انسانیت، عامل کرامت و شرافت انسانی، و حاکی از بزرگواری و تعالی روحی دانسته، و محاسن اخلاقی را در زمره خُلقیاتی که موجب حسن روابط اجتماعی، جلب منافع و بهبود زندگی است برشمرده اند، لیکن برای این تقسیم برهانی اقامه نکرده اند. بلی برخی از مصادیق مکارم اخلاق در گفتار معصومین علیهم السلام مورد تأکید قرار گرفته است.

امام صادق علیه السلام فرموده اند:

«خدای بزرگ پیامبرانش را به مکارم اخلاق اختصاص داده است، شما خود را بیازمایید؛ اگر این اوصاف در شما وجود دارد خدای را سپاس گفته و بدانید که به خیر بزرگی نایل شده اید، و چنانچه از آن ها بی بهره اید از خداوند درخواست نموده و به آن ها ابراز علاقه نمایید (و بکوشید تا به آن ها دست یابید)»