فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 167

و بنده پروری خدای جهان آفرین که او و عالم پیرامون وی را به قدرت بی انتهای خود خلق فرموده آگاهی می یابد.

این آگاهی که نوعاً با اذعان و اعتراف همراه است، ترکیبی از خضوع، خشوع، محبت، بیم، امید، تسلیم و انقیاد در نهان و آشکار نسبت به پروردگار متعال در انسان پدید می آورد که در آن حال، برای خود کم ترین حقّی بر پروردگار قائل نبوده، نعمت های حضرتش را بزرگ می شمارد و در برابر آنچه برایش خواسته و پیش آورده، گرچه مخالف میل او باشد راضی و تسلیم می شود.

تواضع در برابر اولیای خداوند

اعتراف به نیاز خود و اذعان به بی نیازی پروردگار و تسلیم و رضا در برابر خداوند متعال چنانچه حقیقتاً از روی معرفت و همراه با اخلاص باشد به این حدّ پایان نمی یابد؛ هر اندازه انسان خدا را به بزرگی و کبریایی شناخته و در پیشگاه با عظمتش خضوع می نماید، به همان نسبت، نمایندگان او از پیامبران، امامان و مقربان درگاهش را نیز بزرگ شمرده، در راستای فرمان الهی از آنان اطاعت می کند. دستورات آن ها را که در واقع دستورات خداوند است به جان خریده و در برابر آنان خاضع و متواضع می گردد.

فروتنی در برابر مؤمنان

مَثَل مؤمن مثل ملک مقرّب، حرمتش برتر از خانه خدا و مقامش گرامی تر از ملائکه مقرب پروردگار است. حقیقت وجودش شعاعی از نور خدا و نادیده گرفتن حقّش ردّ بر خداست. تواضع در برابر او به منزله فروتنی در برابر اولیای خدا و شعبه ای از آن است. کسی که در برابر خدا و اولیای او فروتنی می کند طبعاً از خضوع نسبت به مؤمن دریغ نمی ورزد.

در روایات بر تواضع نسبت به مؤمنین تأکید فراوان شده، به همین جهت از