فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 251

1- 382. نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 494، ضمن خ 156.

2- 383. بحارالأنوار، ج 70، ص 176، ذیل ح 33.

3- 384. سوره حجر، آیه 99.

2 - شکیبایی

توضیح

زندگی آمیزه ای است شگفت انگیز از خوشی و ناخوشی، شکست و کامیابی، سختی و راحتی و شیرینی و تلخ کامی. سلامتیش آماج صدها دشمن خونین است و بیماریش دستخوش تحوّل و دگرگونی؛ خنده اش توأم با حسرت و داغ و شادیش همراه با گریه و آه؛ فقرش به کرشمه ای بر باد می رود و مال و منالش به نسیمی هباءً منثوراً است.

آب گوارایی نمی نوشی جز آنکه تلخ کامی در انتظار توست و شب پر غم و اندوهی را سپری نمی کنی مگر آنکه لبخند دمیدن صبح را دیدار خواهی کرد. و بسیاری از این ها و جز این ها درمان پذیر نیست و اگر پاره ای نیز قابل پیشگیری است رنج ها می طلبد و دشواری ها! و در این معرکه، شکوفا شدن قابلیت ها و کمال رشد هر پدیده ای در گرو اسباب فراوان و عوامل گوناگونی است که از داخل و خارج، سراسیمه و شتابان، آن را یاری می رسانند و البته انسان را نیز از این قانون همگانی گریزی نیست و - در راستای بروز استعدادها، پرورش قوای جسمی و روحی، پیمودن راه دشوار کمال و نیل به مقام شایسته خود - در بهره مندی از بسیاری از اسباب و عوامل رشد و تعالی ناگزیر و بی اختیار است.

مشکلات، دشواری ها و گرفتاری های زندگی را که در یک نگاهِ سطحی مزاحم و دست و پاگیر به نظر می رسند می توان بخش مهمی از همین اسباب و عوامل دانست که نقش انکار ناپذیر آن ها - در فراهم ساختن زمینه کمال روحی و ارتقاء معنوی و حتی سلامت جسمانی - بسیار حیاتی بوده و فقدان آن ها به منزله توقفِ تلاش، استقامت، پایداری، شادابی و در یک کلمه به مثابه خاموش شدن موتور حرکت انسان در مسیر زندگی است.