فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 270

1- 402. ر.ک: خزینه الجواهر، ص 500 و السیره النبویه از ابن هشام، ج 1، ص 318

2- 403. بحارالأنوار، ج 71، ص 85، ح 29 ؛ نظیر آن در کافی، ج 1، ص 25، باب صفه العلم، ح 4 از امام باقر علیه السلام.

باشد: بصیرت و آگاهی در دین، شکیبایی بر مصیبت ها، و اندازه گیری نیکو در زندگی.»

دستیابی به اهداف بلند معنوی و مقاصد بزرگ انسانی تنها در پرتو شکیبایی، پایداری، و تحمّل گرفتاری ها میسّر می گردد. کمال انسان در گرو صبر و شکیبایی است. در سایه استقامت و شکیبایی علاوه بر آنکه توفیق جهاد با نفس و مبارزه با وسوسه های شیطانی امکان پذیر می شود، انسان از اطمینان نفس و سکون و آرامش دل نیز برخوردار گشته، خود و محیط پیرامون خود را از امنیت درونی و بیرونی بهره مند می سازد.

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«برای انسان نزد خداوند درجه ای منظور شده که (تنها) با اعمال نیک نمی تواند به آن دست یابد، بلکه خداوند او را به نا ملایمتی در بدن یا تلف شدن مال یا فرزند مبتلا می گرداند تا شکیبایی نماید و به آن مقام نایل گردد.»(1)

قرب الهی و رضایت و خشنودی خداوند که عالی ترین مدارج سعادت و منتهای رستگاری است به مدد تربیت نفس در پرتو عنایات ویژه اولیای الهی حاصل می گردد و این خود جز از طریق صبر و پایداری در برابر ناگواری ها، تلخ کامی ها، و پافشاری برای ترک لذّات نفسانی و تحمّل سختی و مشقت عبادت امکان پذیر نیست. با صبر و پایداری - که از ثمرات بسیار زیاد روحی و معنوی و حتی مادی برخوردار است - اندک اندک می توان از چموشی و طغیان نفس کاست و با سیطره بر نفس طغیانگر به مقامات بلند معنوی و انسانی دست یافت.

قسمت دوم

آری، پایداری در برابر گناهان سرانجام به تقوای نفس می انجامد، شکیبایی در