فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 427

1- 607. کافی، ج 1، ص 15، کتاب العقل، ضمن ح 12

2- 608. ر.ک: المحجّه البیضاء، ج 5، ص 249

حدیثی اهل تسنن را که به اعتراف رجال نویسان و حدیث شناسان خودشان، دروغ باف و حدیث ساز بوده اند معرفی کرده است.(1)

از دیگر مراتب دروغ گویی که پی آمدهای هولناک اخروی آن برای هیچ کس قابل تحمل نبوده و به شدّت مورد نکوهش قرار گرفته است، سوگند دروغ می باشد. در بعضی از روایات معصومین علیهم السلام آمده است:

«کسی که متاع خود را با قسم دروغ بفروشد، خداوند در روز قیامت با او تکلّم نمی کند (نظر رحمت بر او نمی افکند) و عمل او را نمی پذیرد و برای او عذابی دردناک است.»(2)

همچنین آمده است:

«کسی که سوگند بخورد در حالی که می داند دروغ می گوید، آشکارا با خدا به جنگ برخاسته است!»(3)

دروغ مصلحت آمیز

همچنان که گذشت، زیان های معنوی و مادی فراوانی بر دروغ گویی مترتب است که اسلام عزیز برای مصونیت پیروان خود از آن ها، دروغ گویی را از گناهان بزرگ شمرده و آن را مورد تحریم قرار داده است. در عین حال، از آنجا که در برخی موارد به جهت وجود شرایطی ویژه، بهره مندی از مزایای راست گویی ممکن نبوده، بلکه بسا در مواردی مصلحت در ترک آن باشد، لذا برای میسّر ساختن دستیابی به مصلحت مشروع و مهم تری که از رهگذر راست گویی ممکن نیست، حرمت دروغ گویی و گناه ارتکاب آن برداشته شده، بلکه حتی ممکن