فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 489

1- 689. امیر مؤمنان علیه السلام می فرمایند: «اَلسُّکْرُ أَرْبَعُ سَکَرات: سُکْرُ الشَّرابِ وَ سُکْرُ الْمالِ وَ سُکْرُ النَّوْمِ وَ سُکْرُ الْمُلْکِ». «چهار (نوع) مستی وجود دارد: مستی شراب، مستی مال، مستی خواب، و مستی (ریاست، قدرت و) سلطنت.» بحارالأنوار، ج 79، ص 128، ضمن ح اربعمأه

است. به همین جهت با برخورداری از کم ترین امتیازی از این قبیل، مغرور آن شده و آنچنان در این پندار باطل فرو می روند که برای هیچ کس ارزشی قائل نبوده، عِرض و آبرو و حتی جان دیگران در نظرشان بی ارزش جلوه می کند و از این حقیقت غافلند که دنیا و زَرق و برق آن دیری نمی پاید و عن قریب همه آن ها همچون خود آنان دستخوش باد فنا و طعمه مرگ و نیستی خواهد شد و چیزی که زوال می پذیرد شایسته غرور و بزرگی نباشد.

تکبّر و غرور (2)

غرور و تکبّر در قرآن و روایات

مکتب حیات بخش اسلام در راستای ارایه برنامه انسان سازی، غرور و تکبّر را به شدت مورد نکوهش قرار داده، ضمن آیات و روایات فراوانی رهایی از این صفت پلید حیوانی را مورد تأکید قرار داده است.

خدای متعال می فرماید:

« وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلّا إِبْلِیسَ أَبی وَ اسْتکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرِینَ ».(1)

«هنگامی که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید، همگی سجده کردند مگر ابلیس که سرباز زد و تکبّر ورزید و از کافران گردید.»

آنچه که آن ملعون را به این گناه بزرگ سوق داد کبر و غروری بود که از یک پندار نادرست سرچشمه گرفته بود. او خود را برتر از آدم می پنداشت و همین امر سبب خودداری وی از سجده بر آدم و زمینه ساز کفر او گشت، به طوری که شش هزار سال عبادت را در یک لحظه بر باد داد و خویشتن را که در ظاهر هم رتبه ملائکه بزرگ آسمان بود به پایین ترین مراحل بدبختی ساقط نموده و مستحق