فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 538

1- 774. الامام الجواد علیه السلام من المهد إلی اللحد، ص 414 - 308

2- 775. ر.ک: بحارالأنوار، ج 107، ص 186

3- 776. مقدمه کتاب اسرار نماز، ص 47 - 40

4- 777. احقاق الحق، ج 1، ص 161 - 158

5- 778. ر.ک: شهداء الفضیله، علامه امینی رحمه الله که صدها دانشمند شهید را نام می برد.

6- 779. مستدرک الوسائل، ج 12، ص 19، ح 13

حال همچنان که قرآن شریف بدان اشاره فرموده، انسان بر نفس خود بصیر است.(1) و هر کس خود را به خوبی می شناسد و اگر به خدا پناه برده، به گفتار پیشوایان معصوم علیهم السلام متمسّک گردد و نشانه های حق و باطل را در خویشتن جستجو نماید، تشخیص خواهد داد که آیا گرفتار این بیماری هلاک کننده هست یا نیست. خداوند همه ما را از شرّ نفس و شیطان محافظت فرماید.

علل و اسباب حسد

عوامل گوناگونی در تحریک و فعلیت این خصلت نکوهیده نقش دارد که آشنایی با آن ها تا حدود زیادی در پیشگیری از ظهور آن مؤثر است. برخی از این عوامل عبارتند از:

ضعف ایمان: اعتقاد سست به باورهای دینی و حکمت و عدل خداوند بیش از هر چیز دیگر در فراهم آوردن بستر مناسب برای حسادت مؤثر است. توضیح بیشتری پیرامون این موضوع در خلال مطالب گذشته آمده است.

دشمنی و کینه توزی: همچنان که یادآور شدیم سرچشمه بسیاری از مواردِ حسدورزی، دشمنی و کینه توزی است. فرد کینه توز در اثر آنکه بغض و عداوت دیگری را در سینه می پروراند، زوال نعمت او را آرزو کرده، انتظار می کشد وی را در بلا و ناراحتی مشاهده نماید. قرآن به شادمانی ها و ناخشنودی های ناشی از کینه توزی اشاره کرده، می فرماید:

« إِنْ تمْسَسْکُمْ حَسَنَهٌ تسُؤْهُمْ وَ إِنْ تصِبْکُمْ سَیئَهٌ یفْرَحُوا بِها ».(2)

«اگر به شما خوشی برسد آنان را بد حال می سازد و چنانچه به شما بدی