فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 662

به حضور امام صادق علیه السلام رسیدم، حضرتش فرمودند:

«ما در باره دوستت به وعده خود وفا نمودیم.»

عرض کردم: فدایت شوم، سوگند به خدا! هنگام مرگش خود نیز به این امر اقرار نمود.(1)

عوامل و ریشه های ستم

برای ظلم و ستمگری اسباب گوناگون و عوامل مختلفی است که به برخی از آن ها اشاره می شود.

ضعف و ناتوانی

کسی که قادر است بر دشمن درونی و خصم بیرونی فائق گشته، حق خود را استیفا نماید، برای رسیدن به اهداف خود نیازی به ظلم و ستم - خیانت، متهم ساختن انسان های بی گناه، گفتن دروغ، تهمت زدن، ریختن خون به ناحق، ارتکاب گناهان و... - ندارد. چه بسیار ظلم ها و ستم ها که منشأ آن ضعف در برابر دیگران و عجز و ناتوانی از دفاع از حقّ خویشتن است.

تملّق و جلب توجّه ستمگران به خود

بسا گناهانی که در حقّ مردمی روا داشته می شود تا فرمانروای ستمگری خشنود گشته، جای پایی در دل او باز گردد. هستند کسانی که برای جلب توجّه حاکمی ستمگر و اطاعت بی چون و چرای وی، انسان های مظلوم و بی پناهی را آزار داده، با تحقیر و اهانت آنان، انواع اذیت ها و ظلم ها را در حقّ آنان روا می دارند تا خود را مطیع و هوادار حکومت نشان داده، و مورد حمایت و تشویق