آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 16

اشباع ناپذیر. البته منظور از نیازهای جسمی اشباع پذیر، نیازهای جسمی صرف و ناب هستند، مثل نیاز به غذا. اگر کسی بسیار گرسنه باشد و میل زیادی به جوجه کباب داشته باشد و منعی هم در مقدار خوردن وجود نداشته باشد، هر قدر بیشتر بخورد، میلش کمتر خواهد شد تا جایی که دیگر میلی برای او باقی نمی ماند. بیشتر نیازهای مادی با نیازهای معنوی به ویژه نیاز به احترام و حفظ آبرو در هم آمیخته اند و در عمل، ارضای بیشتر نیازهای مادی هم مانند نیازهای معنوی اشباع ناپذیر، ممکن نیست. برای مثال، فردی به وسیله نقلیه نیاز دارد و آرزوی داشتن آن را در سر می پروراند و از طرفی، به دلیل احساس نیاز به احترام و حفظ آبرو ترجیح می دهد ماشینش، آبرومندانه (مثلاً پراید صفر کیلومتر) باشد. وقتی به آرزویش برسد، خوش حالی ا ش زیاد دوام نمی آورد و این دفعه، آرزوی داشتن ماشین پژو را در سر می پروراند و تمام تلاشش را به کار می بندد تا پس از تحمل سختی های زیاد، به آرزوی جدیدش جامه عمل بپوشاند، غافل از اینکه ارضای این گونه نیازهای مادی، پایانی ندارد. تئوری «نیاز» بر اساس همین حالت انسانی، شکل گرفته است که می گوید: «هر چه نیازها بیشتر ارضا شوند، احساس نیازمندی کاهش نمی یابد، بلکه برعکس، افزایش می یابد». (1)

حال که جایگاه نیاز به احترام را تا حدودی دریافتیم، باید گفت نیاز به احترام بر اساس مقیاس های ارزشی موجود در جامعه ارضا می شود. اگر ارزش های یک جامعه از جانب مادی به طرف معنوی تغییر کند، انسان ها برای کسب تأیید و احترام به آن سو می روند (مانند زمان جنگ) و اگر ارزش ها به سوی مادیات تغییر کند، به همان ترتیب، انسان ها نیاز به احترام