آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 17

و تأیید خود را در ثروت و مادیات جست وجو می کنند. حال این ارزش ها چگونه تغییر می کنند و چگونه ثروت و داشتن کالاهای مادی و تجملات در یک جامعه، به ارزش اجتماعی تبدیل می شود؟

بنا بر نظر نویسنده کتاب توسعه و تضاد، فرآیندی برای تبدیل ثروت به ارزش (در ایران) وجود دارد که شامل چند حلقه است و اکنون به طور خلاصه به آن اشاره می شود.

1. اولین حلقه این فرآیند، نابرابری است؛ یعنی تقابل و شکاف میان فقیر و ثروتمند. این نابرابری نیز دو گونه است: نوع اول، در شرایطی است که وضعیت بیشتر افراد جامعه، روزبه روز از نظر اقتصادی بهتر می شود؛ یعنی هم فقیران و هم ثروتمندان از نظر اقتصادی در حال پیشرفت هستند. نوع دوم، وقتی است که وضع همه اقشار جامعه از نظر اقتصادی، رو به بدتر شدن است؛ یعنی فقیران در حضور و با وجود ثروتمندان، روزبه روز فقیرتر می شوند. وضعیت ایران در آینده، به نوع دوم از نابرابری تبدیل می شود. به قول مرتون (1) و دورکهایم، فقر به تنهایی مسئله ای برای نظام اجتماعی ایجاد نمی کند، بلکه برعکس، در تحکیم و ثبات اجتماعی تأثیر مثبت می گذارد که نمونه آن، زمان جنگ بود. فقر وقتی تأثیر مخرب دارد که در مقابل فقر، تصویر یا قول آرزوهای بلندپروازانه ترسیم و بیان شود. امروزه این مسئله را آشکارا در جامعه و تلویزیون خودمان می بینیم.

2. دومین حلقه این فرآیند، نمایش ثروت است. در تحقیقی که نویسنده توسعه و تضاد انجام داده است، «4/71 درصد از پاسخ گویان گفته اند در سال 65، ثروتمندان وسایل خود (مانند ماشینشان) را خیلی کم به نمایش می گذاشتند و به رخ می کشیدند. در مقابل، 3/85 درصد از پاسخ گویان