آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 55

امام صادق علیه السلام فرمود: «پرخوابی سبب از دست رفتن دین و دنیاست». (1)

شانزده _ اسراف در راه رفتن

در راه رفتن خود میانه رو باش: «واقصد فی مشیکَ». (2)

هفده _ اسراف در بستر و فراش

جابر بن عبدالله انصاری گوید که پیامبر خدا درباره بستر سخن می گفت و فرمود: بستری برای مرد و بستری برای زن و بستری برای مهمان و بستر چهارم از آن شیطان خواهد بود. این سخن به معنای نهی از داشتن رخت خواب اضافی است. (3)

هجده _ اسراف در کلام (گفتار)

اسراف در گفتار سبب گناهان زیادی می شود؛ زیرا آفت های زبان و هر سخن غیر حق و ناصوابی، از مصداق های اسراف است. اصولاً زبان برای گفتن حق و تصدیق آن و بیان سخنان صحیح آفریده شده است. مصداق های اسراف در گفتار عبارتند از: دروغ، غیبت، تهمت، مسخره کردن، سخن چینی، عیب جویی، آزار دادن، ناسزا گفتن، گمراه کردن دیگران، سرزنش کردن، فال بد زدن، مجادله کردن، غنا و چاپلوسی.

5. معیار اسراف

اشاره

شاید نتوان ملاک و معیار معیّنی برای اسراف در نظر گرفت؛ زیرا اسراف، مفهومی است که به نسبت افراد مختلف، اجتماع های گوناگون و اوضاع مختلف، مصداق های متفاوتی می یابد. «در حقیقت، اسراف، امری است نسبی و با توجه به کمیت و کیفیت سنجیده می شود. اسراف با توجه به کمیت به این

1- میزان الحکمه، ج 13، ص 6550، ح 20922.
2- لقمان: 19؛ اسرا،: 37.
3- الحیاه، ج 4، ص 278.