- فصل اول: کلیات 1
- 1. طرح موضوع 1
- 2. ضرورت پژوهش 2
- 3. پیشینه پژوهش 3
- 7. پرسش های فرعی 4
- 4. اهداف اصلی و فرعی پژوهش 4
- 6. پرسش های اصلی 4
- 5. فرضیه پژوهش 4
- الف) اسراف 5
- 9. مفهوم شناسی پژوهش 5
- 8. کاربرد های رسانه ای پژوهش 5
- ب) تبذیر 6
- ج) إقتار 6
- د) بخل 7
- ه_) مصرف 7
- ز) الگو 8
- و) اصلاح 8
- 1. تحلیل تاریخی مصرف گرایی در جهان 9
- فصل دوم: تحلیل تاریخی مصرف گرایی در جهان و ایران 9
- 2. تحلیل تاریخی مصرف گرایی در ایران 11
- اشاره 11
- الف) اقتصادی 12
- ب) اجتماعی 15
- فصل سوم: نظرسنجی های مربوط به مصرف گرایی 23
- فصل چهارم: نظریه های مربوط به الگوی مصرف 32
- فصل پنجم: نگاه قرآن و احادیث به مصرف گرایی 41
- ب) مصرف همراه با تقوا 41
- الف) مصرف همراه با نام خدا 41
- اشاره 41
- 1. شرایط مصرف 41
- ج) مصرف همراه با عمل صالح 42
- د) مصرف همراه با شکر 42
- ه_) مصرف همراه با ادای حقوق 42
- ز) مصرف همراه با اطعام فقیر 43
- و) مصرف همراه با آمرزش خواهی 43
- ح) مصرف بدون فساد و سرکشی 43
- 2. انواع مصرف 44
- ی) مصرف بدون طغیان 44
- ک) مصرف بدون اسراف 44
- ط) مصرف بدون پیروی از شیطان 44
- اشاره 44
- اشاره 45
- الف) مصارف واجب 45
- یک _ نفقه 45
- دو _ کفاره 45
- ب) مصارف مستحب 46
- سه _ خمس 46
- چهار_ زکات 46
- پنج _ قربانی 46
- ج) مصارف حرام 47
- 3. اسراف در قرآن 48
- یک _ اسراف در مال 48
- الف) واژه «اسراف» در قرآن 48
- ب) دسته بندی آیات اسراف 48
- 1. قصاص بیش از اندازه در قتل 50
- اشاره 50
- 2. استفاده نادرست از اعضای تناسلی 50
- دو _ اسراف در رفتار 50
- 4. اسراف در روایات 51
- اشاره 51
- الف) نشانه های اسراف کار 51
- ب) مصداق های اسراف 51
- پنج _ اسراف در لباس 52
- یک _ اسراف در آب وضو 52
- سه _ اسراف در هسته خرما 52
- چهار_ اسراف در نان 52
- دو_ اسراف در بیت المال 52
- هفت _ اسراف در چراغ 53
- ده _ اسراف در انفاق 53
- شش _ اسراف در عبادت 53
- هشت _ اسراف در نوشتن 53
- نه _ اسراف در شنیدن 53
- یازده _ اسراف در مرکب 54
- چهارده _ اسراف در مسکن 54
- سیزده _ اسراف در برپایی مجالس 54
- پانزده _ اسراف در خوابیدن 54
- دوازده _ اسراف در خوردن وآشامیدن 54
- 5. معیار اسراف 55
- هفده _ اسراف در بستر و فراش 55
- اشاره 55
- شانزده _ اسراف در راه رفتن 55
- هجده _ اسراف در کلام (گفتار) 55
- اشاره 56
- الف) معیار شرعی 56
- سه _ اصلاح و سلامتی بدن 57
- یک _ حج و عمره 57
- دو _ کار خیر 57
- چهار _ بوی خوش 58
- ب) معیار عقلی 58
- ج) معیار عرفی 59
- 6. حکم اسراف 60
- الف) درآمدها 61
- اشاره 61
- 7. عوامل اسراف 61
- ب)تجمّل گرایی 62
- د) فخرفروشی 64
- ج)مصرف گرایی 64
- ه_) پیروی از هوای نفس 66
- اشاره 68
- و) وسواس 68
- یک _ عامل وسواس 69
- سه _ درمان وسوسه 70
- دو _ انواع وسوسه 70
- ز) تقلید 71
- دو _ ستم کاری 72
- سه _ فساد 72
- یک _ حقیر شدن در آخرت 72
- 8. پی آمدهای اسراف 72
- الف) پی آمدهای اخروی 72
- هفت _ برادری با شیطان 73
- شش _ محرومیت از هدایت 73
- چهار _ گرفتاری دوزخ 73
- پنج _ نزول غضب خدا 73
- دو _ نابودی منابع و امکانات طبیعی و خدادادی 74
- سه _ هلاکت فرد و جامعه 74
- یک _ فقر و ورشکستگی 74
- ب) پی آمدهای دنیوی 74
- هفت _ کاهش لذت و مطلوبیت 76
- چهار _ تحمیل هزینه های اضافی بر زندگی 76
- شش _ وابستگی اقتصادی 76
- پنج _ نابسامانی و ناهنجاری 76
- ده _ مریضی 77
- 9. راهکارهای مبارزه با اسراف 77
- الف) راهکارهای سلبی 77
- هشت _ کاهش برکت 77
- اشاره 77
- نه _ مستجاب نشدن دعا 77
- ب) راهکارهای ایجابی 78
- اشاره 78
- یک _ رعایت شأن 78
- دو _ رعایت اقتصاد 79
- سه _ رعایت کفاف 80
- چهار _ رعایت قناعت 82
- پنج _ رعایت عدل 84
- شش _ شکرگزاری 87
- الف) بهره وری از هسته خرما 89
- اشاره 89
- 1. ایده های برنامه ای 89
- فصل ششم: محورهای برنامه سازی و موضوع های پیرامونی 89
- اشاره 90
- اشاره 90
- ب) تغییر الگوی اشتغال برای بهره وری بیشتر 90
- محور های قابل طرح 90
- ج) دقت در مصرف بیت المال 90
- محورهای قابل طرح 90
- محورهای قابل طرح 91
- اشاره 91
- د) پرهیز از اسراف آب 91
- اشاره 92
- محورهای قابل طرح 92
- محورهای قابل طرح 92
- ه_) اسراف در وصیت 92
- محور های قابل طرح 93
- و) چاره اندیشی برای مصرف ماندگار 93
- اشاره 93
- ز) جلوگیری از رکود ثروت عمومی 93
- محورهای قابل طرح 93
- اشاره 93
- محور های قابل طرح 94
- اشاره 94
- ح) پاسخ امام علی علیه السلام و طعنه به بخیلان مال اندوز 94
- اشاره 95
- ط) مصرف گرایی هماهنگ با پیشرفت های جامعه 95
- محورهای قابل طرح 95
- ی) اصلاح الگوی تغذیه 96
- اشاره 96
- اشاره 97
- محورهای قابل طرح 97
- ک) توجه به نیازمندان در زمان بلایای طبیعی 97
- ل) برتری دانش بر فضل 97
- محورهای قابل طرح 97
- اشاره 97
- اشاره 98
- محورهای قابل طرح 98
- م) ارزش هزینه کردن در راه دانش 98
- اشاره 99
- محورهای قابل طرح 99
- ن) مهریه قرآنی 99
- س) جلوگیری از خرج کردن در راه گناه 100
- محورهای قابل طرح 100
- اشاره 100
- الف) برنامه خانواده 101
- چهار_ فرهنگ و الگوی تغذیه در اسلام 101
- یک _ مهریه 101
- سه _ تقسیم وقت در اسلام 101
- 2. برنامه های ترکیبی 101
- اشاره 101
- محورهای قابل طرح 101
- دو _ نفقه همسر و فرزندان 101
- شش _ مهمانی ها 102
- ب) الگوی مصرف در سریال های تلویزیونی ایرانی 102
- هفت _ مسکن 102
- پنج _ آرایش 102
- ج) فرآیند تاریخی تغییر الگوی مصرف در جامعه ایران 103
- سخنان کوتاه از معصومین علیهم السلام در مورد اسراف، قناعت و... 104
- فصل هفتم: آسیب شناسی نمونه فیلم های ساخته شده 108
- فصل هشتم: کتاب شناسی موضوعی 125
- کتابنامه 135
صورت است که فردی بیش از طاقت و شرایط متناسب خود، بخشش کند و با توجه به کیفیت این گونه است که کسی مال خود را هر چند اندک باشد، بی جا بذل کند. کیفیت در اسراف اهمیت بیشتری دارد. مثلاً انفاق یک درهم به یک زن روسپی به شرطی که این درهم، خرج باطل گردد، از مصادیق اسراف است، ولی چه بسا شخصی هزاران درهم در راه احیای دین انفاق کند که از مصادیق اسراف به شمار نمی آید. به حکیمی گفتند: معیار اسراف و انفاق چیست؟ گفت: بذل مال اندک در راه باطل عین اسراف است و بذل مال فراوان در راه حق عین اقتصاد و میانه رفتاری است». (1)
با توجه به این مقدمه، باید به این پرسش، پاسخ داد که با چه معیاری می توان اسراف را از غیر آن تشخیص داد؟ سه نوع معیار برای این کار وجود دارد که اکنون به آنها می پردازیم.
الف) معیار شرعی
اشاره
شارع مقدس اسلام، مواردی را به طور روشن و آشکار، اسراف شمرده شده است و در حرام بودن آنها شکی وجود ندارد. اینها به شخص، مکان یا زمان خاصی اختصاص ندارد و در همه حالات، حرام هستند. این موارد عبارتند از:
یک _ ضایع کردن اموال هرچند کم باشد، مثل دور ریختن باقی مانده غذاها، میوه ها و آب وضو و...؛
دو _ صرف مال در آنچه به بدن ضرر می رساند، مثل برخی جراحی های غیرضروری زیبایی صورت و...؛
سه _ صرف مال در آنچه خرید و فروش آن حرام است، مثل خریدن شراب و آلات قمار.
1- سید محمدباقر حجتی، سه گفتار پیرامون مسائل تربیتی در اسلام، ص 208.