آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 58

چهار _ بوی خوش

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است که فرمود: «آنچه برای به دست آوردن بوی خوش خرج کنی، اسراف نیست.» (1) خرید عطر یا ادکلن باید از اموال حلال باشد، نه حرام؛ زیرا استعمال بوی خوش، مستحب است، ولی خرید آن از راه نامشروع، حرام است. پس چنین کاری (خرید از راه حرام) با هدف روایت، ناسازگاری دارد. روایت می خواهد بگوید هر مقدار عطر و ادکلن بخری، اشکالی ندارد و به موارد استعمال عطر هم اشاره ندارد.

به طور کلی، معیار شرعی یکی از مهم ترین ملاک های ماست و تخطی از آنها حرمت دارد و از مصداق های اسراف شمرده می شوند.

ب) معیار عقلی

اگر در جایی حکم صریح شرعی وجود نداشت، برای تشخیص حکم آن به عقل مراجعه می کنیم. برای مثال، دفع ضرر محتمل، عقلاً واجب است. حال شک می کنیم که سیگار کشیدن ضرر دارد یا نه؟ از راه عقلی به این نتیجه می رسیم که سیگار کشیدن ضرر دارد و هر آنچه مضر باشد، انجام دادنش حرام است؛ چون در اسلام ضرر و ضراری نیست. پس خریدن سیگار از مصداق های اسراف است.

این توضیح را باید در مورد معیار عقلی داد که عقل هیچ وقت در احکام به تنهایی نمی تواند حکمی کند، بلکه حکم عقل با کمک یک دلیل شرعی تایید می شود اگر بخواهیم تشبیه کنیم، می گوییم عقل در ماشین مثل چراغ های آن است که راه را روشن می کند و شرع مانند موتور ماشین است. در حقیقت، حکم عقلی بدون شرع اعتبار ندارد.