آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 60

چه بسا از چیزی ناراحت هستید، درحالی که آن چیز برای شما خیر است و چه بسا چیزی را دوست دارید، ولی آن برای شما شر است و خداوند دانا و آگاه است و شما نمی دانید.

6. حکم اسراف

در فقه اسلامی، به طور کلی، دو نوع حکم درباره موضوعات داریم که عبارتند از: حکم تکلیفی و حکم وضعی.

الف) حکم تکلیفی اسراف: اسراف، حرام و گناه کبیره است.

ب) حکم وضعی اسراف: اگر مرتکب اسراف شویم، ضامن آن مقداری که اسراف کرده ایم، خواهیم بود و این ضمان در دل آن اسراف نهفته است. این موارد عبارتند از:

یک _ ضمان ولیّ یتیم در صورت اسراف در هزینه کردن مال وی: اگر ولی یتیم، مال یتیم را بیش از اندازه خرج کرد، علاوه بر اینکه مرتکب اسراف شده است، ضامن آن مقدار اضافه هم هست و باید آن را به یتیم پرداخت کند.

دو _ ضمان حاکم یا اجراکننده حد بر فرد محکوم در صورت تجاوز از اندازه تعیین شده: اگر حاکم بر فرد محکوم، بیش از اندازه شلاق بزند، علاوه بر اینکه اسراف است، باید خسارت او را نیز جبران کند.

سه _ ضمان قصاص کننده در صورت اسراف در قصاص: انجام دادن فعلی اضافه بر مقدار قصاص، ضمانت می آورد و باید جبران شود.

چهار _ ضمان اسراف کننده در تأدیب کودک یا برده خویش: اضافه بر میزان تأدیب کودک باید جبران شود.

پنج _ ضمان خمس مقداری از مئونه که اسراف کرده: اگر فردی در خرج زندگی بیشتر از حدّ معمول خرج کرد، در صورت داشتن شرایط باید