آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 61

خمس آن اضافه را پرداخت کند؛ چون مال را تلف کرده است. علاوه بر پرداخت خمس آن، ضامن آن مقدار اضافه هم هست.

شش _ ضمان فرد امین مانند مستأجر، وکیل، مستعیر و وَدَعی در صورت اسراف در امانت: اگر فرد مستأجری امین شد و در نگه داری امانت، اسراف کرد، مقدار اضافه بر اصل امانت را ضامن است و باید آن را نسبت به موجر جبران کند. (1)

7. عوامل اسراف

اشاره

گاهی تشخیص مرز اسراف از غیر اسراف، به علت کیفی بودن کارها مشکل است، ولی در جایی که بحث کمیت در میان باشد، تشخیص راحت تر است. «اسراف منحصراً در امور مالی نیست و هر کاری به جای خود و مناسب انجام نشود، کاری است اسراف آمیز، چنان که خدای متعال، قوم لوط را به خاطر رفتار نابجا و مخالفت با نوامیس طبیعی، مسرف نامید. در آیه 81 سوره اعراف و نیز در آیه 31 سوره دخان، فرعون را به خاطر تکبر ورزیدن، مسرف نامیده است؛ زیرا تکبر اندیشه ای افراط آمیز است». (2)

در این نگرش قرآنی، بسیاری از امور انسانی، اگر از حالت طبیعی خویش خارج شوند، می توانند از مصداق های اسراف باشند. اکنون به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.

الف) درآمدها

بدیهی است هرچه درآمد انسان، بیشتر باشد، دست او برای خرج کردن، بازتر است. پس اگر به تعهّد دینی پای بند نباشد، در خرج کردن، حدّ اعتدال را رعایت نمی کند و دچار اسراف می شود. در حقیقت، در بحث