آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 68

به او حمله کنی، دهانش را باز می کند و زبانش را بیرون می آورد و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می کند. این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کرده اند. این داستان ها را (برای آنها) بازگو کن، شاید بیندیشند.

خداوند در این دو آیه، پیروی از هوای نفس را موجب هلاکت شمرده است. هوای نفس، شیطان درون آدمی است که «أماره بالسوء» است و همیشه انسان را به معصیت تشویق می کند و به جایی می رسد که چونان خدایی بر فکر و روح انسان تسلط می یابد و همه اختیارات انسان را به دست می گیرد. وقتی همه افعال آدمی به دست هوای نفس کنترل و اجرا شود، گویی او را می پرستد. خداوند به این نکته چنین اشاره فرموده است:

أَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلًا. (فرقان: 43)

آیا دیدی کسی را که هوای نفسش را معبود خود برگزیده است؟ آیا تو می توانی آن را هدایت کنی؟

خداوند این دسته را به سختی مجازات می کند، چنان که می فرماید:

أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَی عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَی سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَی بَصَرِهِ غِشَاوَهً فَمَن یَهْدِیهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَکَّرُونَ. (جاثیه: 23)

آیا دیدی کسی را که معبود خویش را هوای نفس قرار داده و خداوند، او را با آگاهی (بر اینکه شایسته هدایت نیست)، گمراه ساخته و بر گوش و قلبش مهر زده و بر چشمش پرده ای افکنده است. چه کسی می تواند غیر از خدا، او را هدایت کند.

و) وسواس

اشاره

وسواس، به گفته راغب در مفردات، در «اصل، صدای آهسته ای را گویند که از به هم خوردن زینت آلات برمی خیزد.» همچنین به هر صدای آهسته ای گفته می شود. به خطورات و افکار بد و نامطلوبی نیز که در دل