آیین برنامه سازی درباره «اصلاح الگوی مصرف» صفحه 79

هر کسی شأن خود را بهتر از دیگران تشخیص می دهد و خودش باید تجاوز از حد را بشناسد و از اسراف جلوگیری کند.

دو _ رعایت اقتصاد

راغب می گوید:

اَلْاِقْتصادُ فیما لَهُ طَرْفَانِ إفراطٌ وتَفریطٌ کالجُوُدِ فاِنّهُ بَیْنَ الإِسرافِ والبُخْلِ وَکالشُّجاعَه فَاِنّها بَینَ التَّهُوّرِ والجُبْنِ. (1)

اقتصاد، حالتی است در چیزی که دو طرف دارد: افراط و تفریط، مثل جود که حالتی بین اسراف و بخل است و مثل حالت شجاعت که حد متوسط بین ترس و جسوری و بی باکی است.

المنجد هم اقتصاد را «تَوَسُّطٌ بَیْنَ الإفراطِ وَالتَقْتیر» معنی کرده است. (2)

خداوند، این کلمه را به معنی میانه روی و تعادل در قرآن به کار برده است: «وَاقْصِدْ فِی مَشْیِکَ»، (3) در راه رفتن، میانه رو و معتدل باش یا در این آیه می فرماید:

فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ. (4)

از میان آنها عده ای بر خود ستم کردند و عده ای میانه رو بودند و عده ای در نیکی ها از همه پیشی گرفتند.

در روایات هم اقتصاد به معنی میانه روی و تعادل به کار رفته است. رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود: «اَلْاِقتصادُ بَیْنَ الْاِسْرافِ وَالتَقْتیر؛ اقتصاد، حالتی بین اسراف و تقتیر است»؛ (5) یعنی نه بسیار زیاده روی کن و نه بسیار بخیل باش، بلکه در هر

1- مفردات، ص 672.
2- المنجد، ص 668.
3- نک: لقمان: 19.
4- نک: فاطر: 32 .
5- عده الداعی، ص 74.