خرافه و خرافه زدایی با رویکرد رسانه ای صفحه 314

یک _ واژه «سحر» و معانی آن

ابن فارس می­گوید: «سِحْر به کسر سین و سکون حاء به معنای خدعه و شبه آن، که حق را به صورت باطل درآوردن است».(1)

راغب نیز در مفردات در مورد این واژه به سه معنا اشاره دارد:

1. خدعه و خیالاتِ بدون حقیقت و واقعیت، همانند شعبده و تردستی، و آیه «سَحَرُوا أَعْیُنَ النَّاسِ وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ»(2) به آن ناظر است.

2. جلب شیطان ها از راه های خاص و کمک گرفتن از آنها؛ آیه: «هَلْ أُنَبِّئُکُمْ عَلی مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیاطِینُ تَنَزَّلُ عَلی کُلِّ أَفَّاکٍ أَثِیمٍ»(3) و آیه «وَ لکِنَّ الشَّیاطِینَ کَفَرُوا یُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ»(4) به آن اشاره دارد.

3. آنچه به عنوان تغییر صورت و تغییر طبیعت اشیا، مثل تغییر انسان به صورت حیوان مطرح است که حقیقت ندارد و پنداری بیش نیست.(5)

دو _ پیشینه سحر

دو _ پیشینه سحر

علامه یحیی نوری در مورد پیشینه سحر می نویسد:

آن چه مسلم است آنکه ساحر و کارهای ساحرانه در اقوام ابتدایی و قرون وسطایی نقش بسیار مهم داشته است. بسیاری از آداب و رسومی که در اقوام ابتدایی معمول بوده، حتی آویختن فلزات منقوش و مخطّط به نقاط مختلف بدن، و نقش کردن اشکال خاصی بر بدن

1- ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ص 138. «س ح ر».
2- اعراف: 116: «مردم را چشم بندی کردند و ترساندند.»
3- شعرا: 221 و 222: «آیا به شما خبر دهم که شیاطین بر چه کسی نازل می شوند؟ آنها بر هر دروغگوی گناهکاری نازل می شوند».
4- بقره: 102: «ولی شیاطین کفر ورزیدند و به مردم سحر آموختند».
5- راغب اصفهانی، المفردات، صص 400 و 401.