کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 230

صفحه 230

بین الناس است، اصلاً از مقوله ی کذب نیست. بنابراین کذب حتّی مع التمکّن من التوریه، در جایی که مسوّغ دارد مانعی ندارد.

نظر مختار در مورد حکم عقل به قبح کذب

در مورد حکم عقل به قبح کذب می گوییم: اصولاً صدق و کذب به خاطر قرار گرفتن تحت عنوان عدل و ظلم متّصف به حسن و قبح می شود؛ یعنی هر جا عنوان عدل بر صدق مترتب باشد متّصف به حُسن می شود و هر جا عنوان ظلم بر کذب منطبق باشد متّصف به قبح(1) می شود و اگر فرضاً در جایی عنوان عدل بر کذب منطبق باشد، نه تنها متّصف به قبح نمی شود بلکه متّصف به حُسن می شود.

1- طبق این مبنا باید بگوییم کذب در مواردی که عنوان ظلم بر آن صادق نیست مثل مواردی که مخاطب می داند که متکلّم دروغ می گوید، یا جایی که اگر راست بگوید موجب ناراحتی دیگران می شود و اگر دروغ بگوید حقّی ضایع نمی شود، یا جایی که در مقام کمک به دیگران دروغ بگوید قبیح نیست و در نتیجه حرام هم نیست. صِرف این که اثری بر کذبش مترتب شود، بدون این که عنوان ظلم بر آن منطبق شود، نمی تواند دلیل حرمت آن باشد. (امیرخانی)