بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 79

بنابراین در صدد برآمده اند که موثقه ی محمد بن مسلم را توجیه کنند، از جمله توجیهاتی که ذکر کرده اند این است:

1. مراد از کذبی که بدتر از شراب است، بعضی مراتب بالای کذب مثل کذب علی الله و علی الرسول است، یا کذبی که موجب هدر رفتن خون یا عِرْض مسلمانی شده، یا مفسده ی بزرگی بر آن مترتب می شود. در این موارد می پذیریم که دروغ بدتر از شراب بوده و عند دوران الأمر بین شراب و ارتکاب چنین کذبی، خوردن شراب مقدّم است.(1)

2. کذب از شراب بدتر است از این حیث که اثر کذب در شکسته شدن قفل بدی ها و آسان شدن ارتکاب آن، ماندگارتر از اثر شراب است؛ زیرا اثر شراب موقّتی بوده [و در حال مستی است] ولی دروغ همیشگی است.(2) علاوه بر آن که خوردن شراب به مراتب سخت تر از دروغ گفتن است؛ چون احتیاج به تهیه ی مقدّمات دارد، ولی دروغ سهل المؤونه است.