بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 115

حیات داشته [و متوفای (598 ه.ق) می باشد]. ایشان در فقه واقعاً فحل بودند، هرچند مسلک های خاصی هم داشتند _ در آخر کتاب فقهی خود (السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی) روایاتی را از اصول معتمده ی عند الشیعه که منابع کتب اربعه نیز می باشد (مثل جامع البزنطی، نوادر المصنّفِ محمد بن علی بن محبوب الاشعری، المشیخه الحسن بن محبوب و ...) گلچین کرده و اسم آن را مستطرفات گذاشته است. امّا متأسفانه سندی به این کتب ارائه نمی دهد که مثلاً با کدام سند از جامع بزنطی یا المشیخه حسن بن محبوب نقل می کند.

بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما -

سید خویی- قدس سره - و مَن یحذو حذوه در مثل چنین جایی می فرمایند: هرچند صاحب وسائل به سرائر سند صحیح دارد، ولی چون ابن ادریس به جامع بزنطی سندی ارائه نمی دهد، پس روایاتی که از این کتاب نقل می کند مرسله بوده و از حجّیت ساقط می شود.(1)

1- موسوعه الخوئی، ج 11، ص354: و فیه أولًا: أن السند ضعیف، لجهاله طریق ابن إدریس إلی جامع البزنطی. و دعوی أن الطریق قد وصل إلیه إما بالتواتر أو بخبر محفوف بقرینه قطعیه، لأنه لا یعمل بأخبار الآحاد قد تقدم [فی نقل ابن ادریس عن کتاب حریز بن عبد اللّه] ما فیها. [قال فی ردّ هذه الدعوی] بأنّ أقصی ما یترتب علی هذه الدعوی هو أن ابن إدریس کان معتقداً اعتقاداً باتاً بأنّ ما وصل إلیه باسم کتاب حریز کان هو کتابه حقاً، لکن من الواضح أنّ اعتقاده حجّه له بخصوصه و لا ینفع غیره ممن لا یحمل تلک العقیده فهو المأمور بالعمل به لا غیر، و من الضروری أنّ مجرد قطعه بذلک الناشئ عن القرائن الحدسیه الاجتهادیه لا یستوجب عدّ خبره من الإخبار عن الحس لتشمله أدله حجیه الخبر. إذن فلا مجال للاعتماد علی شی ء مما یرویه ابن إدریس عن الرواه الذین لا نعلم الوسائط بینه و بینهم. (همان، ص327). ولی مرحوم سید خویی در اواخر فی الجمله از نظر خود برگشته اند و در بحث استقبال قبله، روایتی را از جامع بزنطی نقل می کنند و سند ابن ادریس به جامع بزنطی را می پذیرند: ü موسوعه الخوئی، ج 12، ص21: ما رواه ابن إدریس فی آخر السرائر نقلًا من کتاب الجامع للبزنطی صاحب الرضا- علیه السلام - قال: ... . و لا یقدح فیه جهاله طریق ابن إدریس إلی کتاب الجامع، لما هو المعلوم من مسلکه من إنکاره حجیه الخبر الواحد و انه لا یعتمد الا علی الخبر المتواتر أو ما فی حکمه مما یورث القطع بالصدور فیظهر أنّ الکتاب واصل الیه بالتواتر أو ما فی حکمه. فالروایه صحیحه السند.