بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 127

سند تمام نبود، سدّر هم به آن اضافه شده است. از آن جایی که شطرنج کشش فوق العاده ای دارد و خصوصیتی دارد که کاملاً آن را از بازی ها و آلات دیگر متمایز می کند، شاید به خاطر این خصوصیت در روایات مورد مذمت قرار گرفته و لعب بدون رهن آن هم مورد حرمت قرار گرفته است. بنابراین می گوییم حکمی که در مورد شطرنج بیان کردیم را نمی توانیم به سایر آلات تسرّی دهیم، بله در خصوص آن آلاتی که در صحیحه ی معمّر بن خلّاد(1) فرمود: «النَّرْدُ وَ الشِّطْرَنْجُ وَ الْأَرْبَعَهَ عَشَرَ بِمَنْزِلَهٍ وَاحِدَهٍ»(2) یا آلات دیگری که یقین داشته باشیم به منزله ی شطرنج است، می توانیم بگوییم ملحق به حکم شطرنج هستند.

ممکن است گفته شود این که در روایت می فرماید «النَّرْدُ وَ

1- وسائل الشیعه، ج17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب104، ح1، ص324 و الکافی، ج6، ص435: مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ- علیه السلام - قَالَ: النَّرْدُ وَ الشِّطْرَنْجُ وَ الْأَرْبَعَهَ عَشَرَ بِمَنْزِلَهٍ وَاحِدَهٍ وَ کُلُّ مَا قُومِرَ عَلَیْهِ فَهُوَ مَیْسِر.
2- ظاهراً این صحیحه بمنزله ی واحد بودن را از تمام جهات نمی خواهد بفرماید، بلکه از حیث میسر بودن و قمار بودن است و استظهار می شود که از باب مثال می فرماید؛ چون اوّل آن سه را ذکر می کند و بعد قاعده ی کلیه می دهد که «کُلُّ مَا قُومِرَ عَلَیْهِ فَهُوَ مَیْسِر». بنابراین نمی توانیم تمام آن احکامی که صحیحه ی ابی بصیر بر آن دلالت داشت، مانند حرمت نگاه کردن به آن بازی و حرمت سلام دادن به لاهی به آن و ... و از جمله استظهار حرمت لعب بدون رهن به خاطر صحیحه ی معمر بن خلاد در مورد نرد و اربعهعشر نیز تسرّی بدهیم. (امیرخانی)