بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 139

إن قلت: در روایات بر لعب به جوز و کعاب مع الرهن، اطلاق قمار شده است(1) در حالی که از آلات قمار نیستند.

قلت: از آن جایی که گردو بازی و بازی با کعاب مع الرهن عادی بوده، پس این دو از آلات قمار محسوب می شود. در حالی که محل کلام در جایی است که مغالبه ی با رهن در مورد آن غیر عادی باشد؛ مثلاً اگر در مورد این که چه کسی بیشتر می تواند سرش را زیر آب نگه دارد رهن بگذارند، این نوع قرارداد و مراهنه تکلیفاً حرام نیست، هرچند در صورت بردن مالک آن رهن نمی شود؛ چون مصداق اکل مال بالباطل است.(2)

1- وسائل الشیعه، ج17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب35، ح3، ص165 و الکافی، ج5، ص123: وَ [مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ] عَنْ أَبِی عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ- علیهما السلام - قَالَ: لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ- صلی الله علیه و آله و سلم - (إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ) قِیلَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا (الْمَیْسِرُ) فَقَالَ: کُلُّ مَا تُقُومِرَ بِهِ حَتَّی الْکِعَابُ وَ الْجَوْزُ قِیلَ: فَمَا (الْأَنْصَابُ) قَالَ: مَا ذَبَحُوا لآِلِهَتِهِمْ قِیلَ فَمَا (الْأَزْلَامُ) قَالَ: قِدَاحُهُمُ الَّتِی یَسْتَقْسِمُونَ بِهَا. وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ مِثْلَهُ.
2- در صورتی می تواند مصداق آیه ی شریفه ی (لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ) شود که عند الشرع یا عند العقلاء باطل باشد، ولی از آن جایی که صاحب جواهر- قدس سره - مغالبه ی مع الرهن به غیر آلات قمار را مصداق قمار نمی دانند، پس شرعاً نمی توانیم بگوییم باطل است، همین طور از آن جایی که چنین مغالبه ای مع الرهن عند العقلاء مرسوم است و عقلاء نظر منفی برای رهن گذاشتن برای مثل کُشتی، زورآزمایی و بعضی از هنرهای دیگر ندارند، نمی توان گفت عند العقلاء باطل است. بنابراین وجهی برای بطلان آن نیست و استدلال به آیه ی شریفه برای اثبات حرمت وضعی ناتمام است. (امیرخانی)