بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 162

صحیحه باشد _ فرمودند: «کُلُّ مَا قُومِرَ بِهِ فَهُوَ الْمَیْسِرُ»(1) با دو بیان می توانیم از این دو روایت استفاده ی حرمت کنیم:

بیان اوّل: با کنکاشی که درباره ی لغت «میسر» در آیه ی شریفه کردیم، به این نتیجه رسیدیم که «میسر» مصدر میمی علی خلاف القیاس است و به معنای «قمار کردن» است. این که در صحیحه ی معمّر بن خلاد می فرماید: «کُلُّ مَا قُومِرَ عَلَیْهِ فَهُوَ مَیْسِر» یا در مکاتبه ی ابراهیم بن عنبسه می فرماید: «کُلُّ مَا قُومِرَ بِهِ فَهُوَ الْمَیْسِرُ» در این جا به قرینه ی «میسر» که ظهور اوّلی آن مصدر است، ضمیر «هُوَ» را به «قمار» که از «کُلُّ مَا قُومِرَ عَلَیْهِ» و «کُلُّ مَا قُومِرَ بِهِ» استفاده می شود، برمی گردانیم و مؤیّد این مطلب روایتی است که می فرماید: «کُلُّ قِمَارٍ مَیْسِرٌ»(2) گرچه این روایت سندش ناتمام

1- همان، ح11، ص325 و تفسیر العیاشی، ج1، ص106: وَ [مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ الْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِه] عَنْ حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی قَالَ: کَتَبَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَنْبَسَهَ یَعْنِی إِلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ- علیهما السلام - إِنْ رَأَی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ أَنْ یُخْبِرَنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ) الْآیَهَ فَمَا الْمَیْسِرُ جُعِلْتُ فِدَاکَ؟ فَکَتَبَ: کُلُّ مَا قُومِرَ بِهِ فَهُوَ الْمَیْسِرُ وَ کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ.
2- همان، باب102، ح12، ص321 و تفسیر القمی، ج1، ص181: عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ- علیهما السلام - فِی قَوْلِهِ تَعَالَی (إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ) قَالَ: أَمَّا (الْخَمْرُ) فَکُلُّ مُسْکِرٍ مِنَ الشَّرَابِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَمَّا (الْمَیْسِرُ) فَالنَّرْدُ وَ الشِّطْرَنْجُ وَ کُلُّ قِمَارٍ مَیْسِرٌ وَ أَمَّا (الْأَنْصَابُ) فَالْأَوْثَانُ الَّتِی کَانَتْ تَعْبُدُهَا الْمُشْرِکُونَ وَ أَمَّا (الْأَزْلَامُ) فَالْأَقْدَاحُ الَّتِی کَانَتْ تَسْتَقْسِمُ بِهَا الْمُشْرِکُونَ مِنَ الْعَرَبِ فِی الْجَاهِلِیَّهِ کُلُّ هَذَا بَیْعُهُ وَ شِرَاؤُهُ وَ الِانْتِفَاعُ بِشَیْ ءٍ مِنْ هَذَا حَرَامٌ مِنَ اللَّهِ مُحَرَّمٌ وَ هُوَ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ وَ قَرَنَ اللَّهُ الْخَمْرَ وَ الْمَیْسِرَ مَعَ الْأَوْثَانِ.