بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 195

تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ»

در مورد ذیل روایات که می فرماید: «یَعْنِی النِّضَالَ»(1) می گوییم اگر این تفسیر از راوی باشد، ارزشی ندارد و معنایی که راوی کرده نهایتاً به عنوان یک نظر است. ولی اگر این عبارت تفسیر امام- علیه السلام - باشد خیلی تفاوت دارد؛ زیرا وقتی امام- علیه السلام - نصل را که در لغت اعم از تیر است(2) محدود به یک امر خاصی یعنی نضال(3) تیر یا تیراندازی می کنند، تعدّی از این معنا حتّی به شمشیر بازی هم مشکل است؛ زیرا «نصل» تقریباً معنای واضحی دارد و هر چیز

1- همان، باب3، ح1، ص252 و الکافی، ج5، ص50: مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ- علیه السلام - قَالَ: لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ یَعْنِی النِّضَالَ.
2- العین، ج 7، ص124: النَّصْل للسیف حدیدته، و نَصْلُ السهام. و نَصْلُ البُهْمی و نحوها من النبات إذا خرجت نِصالُها ... و المُنْصُل: اسم السیف، و نَصْلُه: حدیدته. ü لسان العرب، ج 11، ص662: نصل: التهذیب: النَّصْلُ نصلُ السهم و نَصْلُ السیفِ و السِّکِّینِ و الرمحِ، و نَصْلُ البُهْمَی من النبات و نحوه إِذا خرجت نصالُها. المحکم: النَّصْلُ حدیدهُ السهم و الرمحِ، و هو حدیده السیف ما لم یکن لها مَقْبَض. ... و نَصْل السیف: حدیده.
3- «نضال» در لغت دو استعمال دارد، یکی مصدر است و به معنی مراماه و تیراندازی است و دیگری به معنای منضال و تیر است که در این روایت شریفه به قرینه ی خُف و حافر و خود نصل می توان گفت معنای دوم؛ یعنی تیر مراد است. (امیرخانی) ü المحیط فی اللغه، ج 8، ص21: نَضَلَ فلانٌ فلاناً: إذا نَضَلَه فی مُرَاماهٍ فَغَلَبَه. و المِنْضَالُ: السَّهْمُ، و النِّضَالُ أیضاً.