بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 261

7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -:

وَ نَرْوِی أَنَّهُ لَا یَجُوزُ شَهَادَهُ عَرَّافٍ وَ لَا کَاهِنٍ وَ یَجُوزُ شَهَادَهُ الْمُسْلِمِینَ فِی جَمِیعِ أَهْلِ الْمِلَلِ وَ لَا یَجُوزُ شَهَادَهُ أَهْلِ الذِّمَّهِ عَلَی الْمُسْلِمِین.(1)

این روایت را نمی توانیم دالّ بر حرمت بگیریم؛ چون نمی توان اثبات کرد عدم نفوذ شهادت کاهن از حیث فسقش باشد، بلکه شاید شهادتش از طریق کهانت یا به جهت دیگری نافذ نیست، همان طور که مثلاً شهادت نساء در مورد هلال پذیرفته نیست و نظیر آن صحیحه ی محمد بن قیس است که در بحث قیافه ذکر کردیم که می فرماید: «لَا آخُذُ بِقَوْلِ عَرَّافٍ وَ لَا قَائِفٍ»(2).

عرّاف هم همان طور که گذشت، بعضی مثل ابن اثیر به کاهن(3) معنا کرده اند _ گرچه بعضی هم به منجّم معنا کرده اند(4) _ .

1- الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا- علیه السلام -، ص308.
2- وسائل الشیعه، ج17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب 5، ح5، ص93 و الکافی، ج7، ص395: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ- علیهما السلام - قَالَ: کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ- علیه السلام - یَقُولُ: لَا آخُذُ بِقَوْلِ عَرَّافٍ وَ لَا قَائِفٍ وَ لَا لِصٍّ وَ لَا أَقْبَلُ شَهَادَهَ الْفَاسِقِ إِلَّا عَلَی نَفْسِهِ.
3- النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج 4، ص214: الکاهِنُ: الذی یتعاطی الخبر عن الکائنات فی مستقبل الزمان، و یدّعی معرفه الأسرار. و قد کان فی العرب کَهَنه، کشقّ، و سطیح، و غیرهما، فمنهم من کان یزعم أنّ له تابعا من الجنّ و رئیّا یلقی إلیه الأخبار، و منهم من کان یزعم أنه یعرف الأمور بمقدّمات أسباب یستدلّ بها علی مواقعها من کلام من یسأله أو فعله أو حاله، و هذا یخصّونه باسم العرّاف، کالذی یدّعی معرفه الشی ء المسروق، و مکان الضّالّه و نحوهما. ü لسان العرب، ج 9، ص237: یقال للحازِی عَرَّافٌ و للقُناقِن عَرَّاف و للطَبیب عَرَّاف لمعرفه کل منهم بعلْمِه. و العَرَّافُ: الکاهن.
4- المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج 2، ص 404: و (العَرَّافُ) مُثَقَّلٌ بِمَعْنَی الْمُنَجِّمِ و الْکَاهِنِ وَ قِیلَ (العَرَّافُ) یُخْبِرُ عَنِ الْمَاضِی و (الْکَاهِنُ) یُخْبِرُ عَنِ الْمَاضِی وَ الْمُسْتَقْبَلِ. ابن اثیر هم در جای دیگر عراف را به منجم معنی کرده است: P النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج 3، ص218: العَرَّاف: المنجّم أو الحازی الذی یدّعی علم الغیب، و قد استأثر اللّه تعالی به.