بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 279

به کسانی که ظلم کرده اند رکون و اعتماد نکنید که آتش شما را فرا می گیرد.

مرحوم شیخ این آیه ی شریفه را به عنوان دلیل بر حرمت چنین مدحی ذکر می کنند، ولی توضیحی نمی دهند.

نقد

استدلال مرحوم شیخ به این آیه ی شریفه برای اثبات حرمت چنین مدحی تمام نیست؛ زیرا:

اولاً: مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم، رکون بر او نیست؛ چون رکون یعنی تکیه کردن، در حالی که صرف مدح رکون و اعتماد نیست. به عنوان مثال اگر به کسی که بخشنده نیست به صورت انشائی بگوییم عجب بخشنده ای! عرفاً صدق نمی کند که به آن شخص رکون کرده ایم، یا اگر به فقیرِ غیر متعفف بگوییم چه فقیر متعففی! رکون به او صدق نمی کند؛ خصوصاً اگر هدفمان به رحم آوردن دل دیگران برای کمک به او باشد.

ثانیاً: آیه ی شریفه می فرماید: <وَ لا تَرْکَنُوا إِلَی الَّذینَ ظَلَمُوا>؛ یعنی رکون به کسانی که ظلم کرده اند نکنید، در حالی که ممکن است ممدوح ظلم نکرده باشد، هرچند مستحق مدح نبوده و یا حتّی مستحق ذم باشد. البته ممکن است ظلم بالمعنی الأعم بر کسی که مستحق ذم است صدق کند، ولی ظاهراً آن، مراد آیه ی شریفه نیست.

به عنوان مثال اگر به کسی که در حدّ معمول بخشنده است