- پیش گفتار 1
- قمار 3
- اشاره 3
- المسأله الخامسه عشر: القِمار 4
- اشاره 4
- اقسام قمار 5
- معانی مختلف قمار 7
- قسم اوّل: لعب به آلات قمار با رهن 18
- اشاره 18
- اشاره 20
- روایات دالّ بر حرمت قسم اوّل 20
- 1. صحیحه ی زیاد بن عیسی: 20
- 2. روایت عبد الحمید بن سعید: 23
- 3. روایت الحسن بن علی الْوَشَّاء: 24
- 4. روایت جابر: 25
- 5. صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 27
- 6. صحیحه ی محمد بن مُسلم: 29
- 7. روایت السَّکونیّ: 31
- 8. روایت إسحاق بن عمار: 32
- 9. روایت اسباط بن سالم: 33
- 10. روایت محمد بن علی: 34
- 11. مرسله ی العیَّاشِی: 34
- 13. روایت یاسر الخادِم: 35
- 12. مرسله ی دیگر العیَّاشِی: 35
- 14. مرفوعه ی دیگری در تفسیر العیَّاشِی: 37
- 15. مرسله ی محمد بن عیسی: 37
- 17. روایت أبی الجارود: 38
- 16. روایت زید الشَّحَّام: 38
- 18. روایت الفُضیل: 40
- عدم تواتر اخبار دالّ بر حرمت قسم اوّل 40
- اشاره 41
- تحقیق جامعی درباره ی واژه ی «میسر» 41
- توضیحی در مورد قمار به أزلام و أقداح 45
- آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟ 54
- بحث نهایی در مورد «میسر» در آیه ی شریفه 59
- قسم دوم: لعب به آلات قمار بدون رهن 61
- اشاره 61
- بیان شیخ- قدس سره - در انصراف ادلّه ی حرمت قمار به لعب با رهن (در صورت اطلاق قمار بر اعم) 62
- دلیل شیخ- قدس سره - بر جواز قسم دوم 62
- اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره - 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- نقد این اشکال 64
- ادلّه ی حرمت قسم دوم 64
- 1. روایت تحف العقول: 67
- 2. روایت أبی الجارود: 69
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - به روایت أبی الجارود 72
- اشاره 74
- نظر امام- قدس سره - بر استعمال میسر در سه معنای قمار، آلت قمار و رهن 74
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 75
- 1. روایت عبدالله بن علی: 77
- اشاره 77
- مؤیدات شیخ- قدس سره - بر حرمت لعب به آلات قمار بدون رهن 77
- 2. روایت الفضیل بن یسار: 79
- 3. موثقه ی زُراره: 80
- 4. روایت عبدالواحد بن المختار: 82
- آیا بازی شطرنج بدون رهان در زمان صدور روایات شیوع داشته است؟ 84
- اشاره 84
- بیان امام- قدس سره - در ناظر بودن روایات نهی از شطرنج به فتاوای بعض عامه در جواز لعب بدون رهن 89
- بررسی کلام مرحوم امام- قدس سره - 91
- اشاره 95
- در روایات شطرنج و نرد، لعب مع الرهن مراد است یا مطلق لعب؟ 95
- کلمات قدما در مورد لعب به شطرنج 98
- روایات باب 102 از ابواب ما یکتسب به 102
- مروری دیگر بر روایات برای نتیجه گیری نهایی حکم لعب بدون رهن 102
- روایات باب 103 از ابواب ما یکتسب به 110
- بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما - 115
- بررسی سند ابن ادریس به جامع بزنطی 122
- اشاره 126
- حکم لعب به سایر آلات قمار بدون رهن 126
- نتیجه ی کلام در خصوص حکم لعب شطرنج بدون رهن 126
- آیا حکم مذکور شطرنج را می توان به سایر آلات قمار تسرّی داد؟ 126
- آیا امکان خروج شطرنج، نرد و ... از آلات قمار وجود دارد تا لعب به آن بدون رهن جایز باشد؟ 128
- اشاره 129
- قسم سوم: لعب به غیر آلات قمار با رهن 129
- _ روایت العلاء بن سَیابه: 130
- ادلّه ی حرمت قسم سوم 130
- _ روایت دیگری از العلاء بن سَیابه: 133
- _ روایت یاسر الخادم: 134
- _ صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 135
- _ مکاتبه ی ابراهیم بن عَنبسه : 136
- اشاره 138
- کلام صاحب جواهر- قدس سره - در عدم حرمت مراهنه در لعب به غیر آلات قمار 138
- اشکال شیخ انصاری- قدس سره - بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 141
- استفاده ی شیخ- قدس سره - از صحیحه ی محمد بن قیس، هم به نفع صاحب جواهر و هم علیه ایشان 147
- تأملی بر فرمایشات صاحب جواهر- قدس سره - 149
- اشاره 149
- نقضی دیگر بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 151
- نقد سید خویی- قدس سره - بر استدلال به صحیحه ی محمد بن قیس به نفع صاحب جواهر- قدس سره - 152
- نقد کلام سید خویی- قدس سره - 154
- اشاره 158
- خلاصه ی مناقشه در کلام سید خویی- قدس سره - 158
- کلام مرحوم امام- قدس سره - درباره ی صحیحه ی محمد بن قیس 159
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 161
- تأمّلی دیگر در صحیحه ی معمّر بن خلاد برای اثبات حرمت تکلیفی مراهنه بر لعب به غیر آلات قمار 161
- اشاره 164
- حرمت وضعی مراهنه ی در لعب به غیر آلات قمار 164
- عدم حرمت مراهنه در لعبی که قمار بر آن صدق نمی کند 165
- کلام نهایی در مورد صحیحه ی محمد بن قیس 168
- خلاصه ی نظر مختار در مورد حکم لعب در سه فرض سابق (الف، ب و ج) 170
- اشاره 171
- قسم چهارم: مغالبه ی به غیر آلات قمار بدون رهن 171
- 2. صدق عنوان قمار بر آن 173
- ادلّه ی حرمت قسم چهارم و مناقشه در آن 173
- 1. اجماع 173
- 3. مصداق لهو 174
- 4. روایات مشتمل بر: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 177
- آیا از صحیحه ی ابن البختری می توان استفاده ی جواز رهان در ادوات جنگی امروزی کرد؟ 181
- اشاره 181
- مرور روایات کتاب سبق و رمایه برای استنباط ملاک جواز رهن در بعضی مسابقات 184
- اشاره 194
- نتیجه گیری از روایات کتاب سبق و رمایه 194
- تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 195
- حکم مغالبه با جُعل شخص ثالث 199
- اشاره 200
- قیادت 200
- اشاره 201
- تعریف قیادت 201
- المسأله السادسه عشر: حرمه القیاده 201
- 1. روایتی که واصله و مستوصله را لعن می کند 202
- ادلّه ی شیخ- قدس سره - بر حرمت قیادت 202
- 2. روایت عبدالله بن سنان: 203
- ادلّه ی مختار بر اثبات حرمت قیادت 208
- 1. مصداق تشویق بر حرام 208
- 2. اجماع 209
- قیافه 212
- اشاره 212
- المسأله السابعه عشر: حرمه القیافه 213
- اشاره 213
- تعریف قیافه 214
- 2. صحیحه ی محمد بن قیس: 215
- 1. اجماع و لاخلاف 215
- ادلّه ی حرمت قیافه 215
- 3. روایت أَبی بصیر: 218
- 4. روایت نبوی- صلی الله علیه و آله و سلم -: 221
- 5. روایتی از عامه در شرح نهج البلاغه ی ابن أبی الحدید: 222
- 6. روایتی از امیرالمؤمنین- علیه السلام - در جعفریات: 223
- اشاره 224
- نتیجه ی کلام در حرمت قیافه 224
- استفاده ی جواز قیافه از کلمات فقهاء 225
- حکم تشخیص نسب با D.N.A 228
- سخنی درباره ی نسبت دادن حکمِ به قیافه به رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - 232
- اشاره 238
- کهانت 238
- ماده ی «کَهَنَ» در کتب لغت 239
- المسأله التاسعه عشر: حرمه الکهانه 239
- اشاره 239
- تعریف کاهن در کلمات فقهاء 242
- تعریف کاهن در روایات 244
- ادلّه ی حرمت کهانت 253
- الف: ارتباط رفاقتی با شیاطین و عدم استعاذه از آنان 253
- اشاره 254
- ب: روایات دالّ بر حرمت کهانت 254
- 1. روایت أبی سعید: 254
- 2. روایت أبی بصیر: 255
- 3. روایت نصر بن قابوس: 256
- 4. عبارتی در نهج البلاغه: 258
- 5. روایت أبی خالد الکابلی: 259
- 6. روایت سکونی: 260
- 7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -: 261
- نتیجه گیری نهایی در حکم به حرمت کهانت 262
- حکم رجوع به کاهن 263
- ادلّه ی حرمت رجوع به کاهن 263
- اشاره 263
- 1. روایت هیثم: 263
- 2. رجوع به کاهن مصداق تشویق بر حرام 266
- آیا ترتیب اثر به خبر کاهن جایز است؟ 266
- حکم رجوع به مخبر از غیب بدون ارتباط با شیاطین 268
- تمایل شیخ- قدس سره - به حرمت مطلق إخبار از غیب و حرمت رفتن نزد وی 268
- اشاره 268
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 270
- نظر مختار در حکم إخبار از غیب به غیر کهانت و حکم رجوع به او 271
- اشاره 275
- مدح من لا یستحق المدح 275
- حکم مدح غیر مستحق مدح یا مستحق ذم 276
- اشاره 276
- المسأله الحادیه و العشرون: مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم 276
- ادلّه ی حرمت مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم 278
- 1. عقل 278
- اشاره 278
- اشاره 278
- 2. کتاب 278
- نقد 278
- نقد 279
- _ روایت أبی هریره و عبدالله بن عباس: 280
- 3. استدلال به روایات 280
- نقد دلالت روایت 281
- _ حدیث مناهی 281
- اشاره 286
- آیا مدح به جهت دفع شرّ واجب است؟ 286
- نکته ی اخلاقی پیرامون مدح بی جا 287
- نَجش 293
- اشاره 293
- اشاره 294
- المسأله الثالثه و العشرون: النَّجش 294
- 1. روایت عبدالله بن سنان: 298
- روایات مربوط به حرمت نجش 298
- 2. روایت معانی الأخبار: 301
- ادلّه ی دیگری بر حرمت نجش 302
- نمیمه 305
- اشاره 305
- اشاره 306
- المسأله الرابعه و العشرون: النمیمه 306
- اشاره 308
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - 308
- استدلال شیخ- قدس سره - بر کبیره بودن نمیمه 308
- استدلال دیگری بر کبیره بودن نمیمه 311
- اشاره 311
- نقد این استدلال 312
- روایات دالّ بر حرمت نمیمه 313
- _ صحیحه ی عبدالله بن سنان: 313
- اشاره 313
- _ روایت محمد بن قیس: 314
- _ روایت أبو هریره و عبدالله بن عباس: 316
- جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد 317
- نوح به باطل 319
- اشاره 319
- المسأله الخامسه و العشرون: النوح بالباطل 320
- اشاره 320
- اقوال در حکم نوح 321
- دسته ی اوّل: (روایات دالّ بر حرمت نیاحت) 324
- روایات مربوط به نیاحت 324
- _ روایت عمران الزعفرانی: 324
- _ روایت صدوق در الخصال: 327
- _ حدیث مناهی: 329
- اشاره 330
- دسته ی دوم: (روایات دالّ بر کراهت نوح) 330
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 331
- دسته ی سوم: (روایات اجر نائحه) 332
- اشاره 332
- _ روایت علی بن جعفر: 332
- _ موثقه ی سماعه: 333
- اشاره 334
- _ موثقه ی حنان بن سدیر: 334
- دسته ی چهارم: (روایات عدم جواز مشارطه در اجرت نیاحت) 334
- اشاره 338
- _ صحیحه ی یونس بن یعقوب: 338
- دسته ی پنجم: (روایات جواز نیاحت) 338
- _ صحیحه ی ابی حمزه ی ثمالی: 340
- اشاره 341
- دسته ی ششم: (روایات جواز اجرت نیاحت) 341
- _ صحیحه ی ابی بصیر: 342
- _ مرسله ی صدوق: 343
- _ روایت مرحوم صدوق: 343
- دسته ی هفتم: (روایات جواز نیاحت مشروط به صدق و عدم هجر) 343
- اشاره 343
- _ روایت خدیجه بنت عمر بن علی بن الحسین: 344
- نتیجه گیری از روایات مربوط به نیاحت 345
- هجاء المؤمن 346
- اشاره 346
- المسأله السابعه و العشرون: هجاء المؤمن 347
- اشاره 347
- ادلّه ی حرمت هجاء مؤمن 354
- هجاء مصداق غیر قابل تفکیک اهانت 355
- اشاره 364
- آیا حرمت هجاء شامل مؤمن فاسق می شود؟ 364
- جواز هجاء غیر مؤمن و مبتدع 365
- آیا هجاء مبتدع به معایب غیر موجود (غیر واقعی) جایز است؟ 367
- اشاره 374
- هُجر 374
- المسأله الثامنه و العشرون: الهُجر 375
- اشاره 375
- _ صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 377
- روایات دالّ بر حرمت فحش، بذاء و هُجر 377
- _ روایت سلیم بن قیس: 378
- _ روایت سماعه: 381
- _ [صحیحه ی] ابی بصیر 383
- _ روایت جابر: 384
- _ روایت الحسن الصیقل: 385
- _ وصیت پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - به حضرت علی- علیه السلام -: 386
- _ موثقه ی سماعه: 387
- _ صحیحه ی زراره: 387
- _ موثقه ی ابی بصیر: 388
- آیا هُجر کافر جایز است؟ 389
- آیا هُجر متجاهر به فسق جایز است؟ 390
- حکم فحش انشائی 393
- اشاره 399
- بیع مصحف 399
- اشاره 400
- حرمت بیع مصحف 400
- اشاره 402
- روایت دالّ بر حرمت بیع مصحف 402
- 1. روایت عبدالرحمان بن سیابه: 402
- 2. موثقه ی سماعه: 404
- 3. مرسله ی عثمان به عیسی: 405
- 5. روایت جراح المدائنی: 406
- 4. مضمره ی عبدالله بن سلیمان: 406
- 6. روایت سماعه بن مهران: 407
- روایات دالّ بر جواز بیع قرآن 411
- 1. موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 411
- 2. روایت عنبسه الوراق: 414
- 3. صحیحه ی ابی بصیر: 415
- اشاره 416
- حمل بر کراهت مقتضای جمع بین دو دسته روایات 416
- جمع مرحوم شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 418
- وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف در کلام شیخ- قدس سره - 419
- روایات دالّ بر جواز پرداخت اجرت بر کتابت قرآن 420
- _ موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 420
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ی دیگر علی بن جعفر: 421
- _ روایت عبدالرحمن بن ابی عبدالله: 422
- _ صحیحه ای در جامع بزنطی به نقل جناب ابن ادریس: 422
- اشاره 424
- ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 424
- نقد وجه جمع شیخ- قدس سره - 426
- نقد کلام شیخ- قدس سره - در وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف 427
- وجه اعتباری شیخ- قدس سره - بر اثبات جواز بیع مصحف 429
- اشاره 429
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 432
- خلاصه ی نظر مختار در بیع مصحف 435
- بنا بر حرمت بیع مصحف، آیا معامله باطل است؟ 438
- حکم بیع مصحف به کافر 441
- اشاره 441
- 1. آیه ی شریفه <وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً >§ سوره ی نساء، آیه ی141.§ 443
- 1. فحوای عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر. 443
- 2. روایت معروف «الاسلام یعلو و لایعلی علیه». 443
- ادلّه ی عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر 443
- ادله ی حرمت بیع مصحف به کافر 443
- 2. روایت حماد بن عیسی: 449
- 3. روایت معروف «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»: 453
- قرائنی بر اراده ی اطلاق در «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 454
- اشاره 454
- بررسی قرائن مذکور بر اطلاق روایت «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 467
- افراط و تفریط در مسأله 469
- اشاره 473
- نظر نهایی در مورد سعه ی روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» 473
- بررسی اولویت عدم جواز بیع مصحف به کافر نسبت به بیع عبد مسلم به کافر 474
- کتاب نامه 481
... کسی که صاحب دنیایی را بزرگ بشمارد و به خاطر طمع در دنیایش دوستش بدارد، خداوند بر او سخط می کند و در درجه اش همراه قارون در صندوقی در طبقه پایین آتش قرار می گیرد.
از آن جایی که مدح صاحب دنیا مصداق بزرگ شمردن اوست، پس این روایت دالّ بر حرمت آن است.
نقد دلالت روایت
این روایت _ علاوه بر ضعف سند به خاطر مجاهیل متعددی که از عامه هستند _ بیش از آن دلالت ندارد که مدح صاحب دنیا همراه با دوست داشتن او به خاطر طمع در دنیایش حرام است. در حالی که عنوان مورد بحث (مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم) اعم بوده و شامل مدح کسی که صاحب دنیا نیست یا بدون طمع مدح کند هم می شود. هرچند مرحوم شیخ در آخر می فرماید: مدحی که طمعاً باشد حرام است، ولی عنوانی که علامه ذکر فرموده اعم است.
_ حدیث مناهی
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ(1) عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ
1- من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص532: و ما کان فیه عن شعیب بن واقد فی المناهی فقد رویته عن حمزه بن محمّد بن أحمد ابن جعفر بن محمّد بن زید بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب- علیهم السلام - قال: حدّثنی أبو عبد اللّه عبد العزیز بن محمّد بن عیسی الأبهریّ قال: حدّثنا أبو عبد اللّه محمّد بن زکریّا الجوهریّ الغلابیّ البصریّ قال: حدّثنا شعیب بن واقد قال: حدّثنا الحسین بن زید، عن الصادق جعفر بن محمّد، عن أبیه، عن آبائه، عن أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب- علیهم السلام - قال: نهی رسول اللّه- صلی الله علیه و آله و سلم - عن الأکل علی الجنابه و قال: إنّه یورث الفقر و ذکر الحدیث بطوله کما فی هذا الکتاب.