- پیش گفتار 1
- قمار 3
- اشاره 3
- المسأله الخامسه عشر: القِمار 4
- اشاره 4
- اقسام قمار 5
- معانی مختلف قمار 7
- اشاره 18
- قسم اوّل: لعب به آلات قمار با رهن 18
- اشاره 20
- 1. صحیحه ی زیاد بن عیسی: 20
- روایات دالّ بر حرمت قسم اوّل 20
- 2. روایت عبد الحمید بن سعید: 23
- 3. روایت الحسن بن علی الْوَشَّاء: 24
- 4. روایت جابر: 25
- 5. صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 27
- 6. صحیحه ی محمد بن مُسلم: 29
- 7. روایت السَّکونیّ: 31
- 8. روایت إسحاق بن عمار: 32
- 9. روایت اسباط بن سالم: 33
- 10. روایت محمد بن علی: 34
- 11. مرسله ی العیَّاشِی: 34
- 12. مرسله ی دیگر العیَّاشِی: 35
- 13. روایت یاسر الخادِم: 35
- 15. مرسله ی محمد بن عیسی: 37
- 14. مرفوعه ی دیگری در تفسیر العیَّاشِی: 37
- 17. روایت أبی الجارود: 38
- 16. روایت زید الشَّحَّام: 38
- 18. روایت الفُضیل: 40
- عدم تواتر اخبار دالّ بر حرمت قسم اوّل 40
- تحقیق جامعی درباره ی واژه ی «میسر» 41
- اشاره 41
- توضیحی در مورد قمار به أزلام و أقداح 45
- آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟ 54
- بحث نهایی در مورد «میسر» در آیه ی شریفه 59
- قسم دوم: لعب به آلات قمار بدون رهن 61
- اشاره 61
- بیان شیخ- قدس سره - در انصراف ادلّه ی حرمت قمار به لعب با رهن (در صورت اطلاق قمار بر اعم) 62
- دلیل شیخ- قدس سره - بر جواز قسم دوم 62
- اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره - 63
- اشاره 63
- نقد این اشکال 64
- اشاره 64
- ادلّه ی حرمت قسم دوم 64
- 1. روایت تحف العقول: 67
- 2. روایت أبی الجارود: 69
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - به روایت أبی الجارود 72
- نظر امام- قدس سره - بر استعمال میسر در سه معنای قمار، آلت قمار و رهن 74
- اشاره 74
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 75
- مؤیدات شیخ- قدس سره - بر حرمت لعب به آلات قمار بدون رهن 77
- 1. روایت عبدالله بن علی: 77
- اشاره 77
- 2. روایت الفضیل بن یسار: 79
- 3. موثقه ی زُراره: 80
- 4. روایت عبدالواحد بن المختار: 82
- آیا بازی شطرنج بدون رهان در زمان صدور روایات شیوع داشته است؟ 84
- اشاره 84
- بیان امام- قدس سره - در ناظر بودن روایات نهی از شطرنج به فتاوای بعض عامه در جواز لعب بدون رهن 89
- بررسی کلام مرحوم امام- قدس سره - 91
- اشاره 95
- در روایات شطرنج و نرد، لعب مع الرهن مراد است یا مطلق لعب؟ 95
- کلمات قدما در مورد لعب به شطرنج 98
- مروری دیگر بر روایات برای نتیجه گیری نهایی حکم لعب بدون رهن 102
- روایات باب 102 از ابواب ما یکتسب به 102
- روایات باب 103 از ابواب ما یکتسب به 110
- بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما - 115
- بررسی سند ابن ادریس به جامع بزنطی 122
- نتیجه ی کلام در خصوص حکم لعب شطرنج بدون رهن 126
- اشاره 126
- حکم لعب به سایر آلات قمار بدون رهن 126
- آیا حکم مذکور شطرنج را می توان به سایر آلات قمار تسرّی داد؟ 126
- آیا امکان خروج شطرنج، نرد و ... از آلات قمار وجود دارد تا لعب به آن بدون رهن جایز باشد؟ 128
- اشاره 129
- قسم سوم: لعب به غیر آلات قمار با رهن 129
- _ روایت العلاء بن سَیابه: 130
- ادلّه ی حرمت قسم سوم 130
- _ روایت دیگری از العلاء بن سَیابه: 133
- _ روایت یاسر الخادم: 134
- _ صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 135
- _ مکاتبه ی ابراهیم بن عَنبسه : 136
- اشاره 138
- کلام صاحب جواهر- قدس سره - در عدم حرمت مراهنه در لعب به غیر آلات قمار 138
- اشکال شیخ انصاری- قدس سره - بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 141
- استفاده ی شیخ- قدس سره - از صحیحه ی محمد بن قیس، هم به نفع صاحب جواهر و هم علیه ایشان 147
- اشاره 149
- تأملی بر فرمایشات صاحب جواهر- قدس سره - 149
- نقضی دیگر بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 151
- نقد سید خویی- قدس سره - بر استدلال به صحیحه ی محمد بن قیس به نفع صاحب جواهر- قدس سره - 152
- نقد کلام سید خویی- قدس سره - 154
- خلاصه ی مناقشه در کلام سید خویی- قدس سره - 158
- اشاره 158
- کلام مرحوم امام- قدس سره - درباره ی صحیحه ی محمد بن قیس 159
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 161
- تأمّلی دیگر در صحیحه ی معمّر بن خلاد برای اثبات حرمت تکلیفی مراهنه بر لعب به غیر آلات قمار 161
- اشاره 164
- حرمت وضعی مراهنه ی در لعب به غیر آلات قمار 164
- عدم حرمت مراهنه در لعبی که قمار بر آن صدق نمی کند 165
- کلام نهایی در مورد صحیحه ی محمد بن قیس 168
- خلاصه ی نظر مختار در مورد حکم لعب در سه فرض سابق (الف، ب و ج) 170
- اشاره 171
- قسم چهارم: مغالبه ی به غیر آلات قمار بدون رهن 171
- 2. صدق عنوان قمار بر آن 173
- 1. اجماع 173
- ادلّه ی حرمت قسم چهارم و مناقشه در آن 173
- 3. مصداق لهو 174
- 4. روایات مشتمل بر: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 177
- اشاره 181
- آیا از صحیحه ی ابن البختری می توان استفاده ی جواز رهان در ادوات جنگی امروزی کرد؟ 181
- مرور روایات کتاب سبق و رمایه برای استنباط ملاک جواز رهن در بعضی مسابقات 184
- نتیجه گیری از روایات کتاب سبق و رمایه 194
- اشاره 194
- تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 195
- حکم مغالبه با جُعل شخص ثالث 199
- قیادت 200
- اشاره 200
- تعریف قیادت 201
- اشاره 201
- المسأله السادسه عشر: حرمه القیاده 201
- ادلّه ی شیخ- قدس سره - بر حرمت قیادت 202
- 1. روایتی که واصله و مستوصله را لعن می کند 202
- 2. روایت عبدالله بن سنان: 203
- ادلّه ی مختار بر اثبات حرمت قیادت 208
- 1. مصداق تشویق بر حرام 208
- 2. اجماع 209
- اشاره 212
- قیافه 212
- المسأله السابعه عشر: حرمه القیافه 213
- اشاره 213
- تعریف قیافه 214
- 1. اجماع و لاخلاف 215
- ادلّه ی حرمت قیافه 215
- 2. صحیحه ی محمد بن قیس: 215
- 3. روایت أَبی بصیر: 218
- 4. روایت نبوی- صلی الله علیه و آله و سلم -: 221
- 5. روایتی از عامه در شرح نهج البلاغه ی ابن أبی الحدید: 222
- 6. روایتی از امیرالمؤمنین- علیه السلام - در جعفریات: 223
- نتیجه ی کلام در حرمت قیافه 224
- اشاره 224
- استفاده ی جواز قیافه از کلمات فقهاء 225
- حکم تشخیص نسب با D.N.A 228
- سخنی درباره ی نسبت دادن حکمِ به قیافه به رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - 232
- اشاره 238
- کهانت 238
- المسأله التاسعه عشر: حرمه الکهانه 239
- اشاره 239
- ماده ی «کَهَنَ» در کتب لغت 239
- تعریف کاهن در کلمات فقهاء 242
- تعریف کاهن در روایات 244
- ادلّه ی حرمت کهانت 253
- الف: ارتباط رفاقتی با شیاطین و عدم استعاذه از آنان 253
- 1. روایت أبی سعید: 254
- ب: روایات دالّ بر حرمت کهانت 254
- اشاره 254
- 2. روایت أبی بصیر: 255
- 3. روایت نصر بن قابوس: 256
- 4. عبارتی در نهج البلاغه: 258
- 5. روایت أبی خالد الکابلی: 259
- 6. روایت سکونی: 260
- 7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -: 261
- نتیجه گیری نهایی در حکم به حرمت کهانت 262
- ادلّه ی حرمت رجوع به کاهن 263
- اشاره 263
- حکم رجوع به کاهن 263
- 1. روایت هیثم: 263
- 2. رجوع به کاهن مصداق تشویق بر حرام 266
- آیا ترتیب اثر به خبر کاهن جایز است؟ 266
- تمایل شیخ- قدس سره - به حرمت مطلق إخبار از غیب و حرمت رفتن نزد وی 268
- اشاره 268
- حکم رجوع به مخبر از غیب بدون ارتباط با شیاطین 268
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 270
- نظر مختار در حکم إخبار از غیب به غیر کهانت و حکم رجوع به او 271
- اشاره 275
- مدح من لا یستحق المدح 275
- حکم مدح غیر مستحق مدح یا مستحق ذم 276
- اشاره 276
- المسأله الحادیه و العشرون: مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم 276
- نقد 278
- اشاره 278
- 1. عقل 278
- ادلّه ی حرمت مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم 278
- اشاره 278
- 2. کتاب 278
- نقد 279
- _ روایت أبی هریره و عبدالله بن عباس: 280
- 3. استدلال به روایات 280
- _ حدیث مناهی 281
- نقد دلالت روایت 281
- اشاره 286
- آیا مدح به جهت دفع شرّ واجب است؟ 286
- نکته ی اخلاقی پیرامون مدح بی جا 287
- نَجش 293
- اشاره 293
- اشاره 294
- المسأله الثالثه و العشرون: النَّجش 294
- روایات مربوط به حرمت نجش 298
- 1. روایت عبدالله بن سنان: 298
- 2. روایت معانی الأخبار: 301
- ادلّه ی دیگری بر حرمت نجش 302
- نمیمه 305
- اشاره 305
- اشاره 306
- المسأله الرابعه و العشرون: النمیمه 306
- اشاره 308
- استدلال شیخ- قدس سره - بر کبیره بودن نمیمه 308
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - 308
- استدلال دیگری بر کبیره بودن نمیمه 311
- اشاره 311
- نقد این استدلال 312
- روایات دالّ بر حرمت نمیمه 313
- _ صحیحه ی عبدالله بن سنان: 313
- اشاره 313
- _ روایت محمد بن قیس: 314
- _ روایت أبو هریره و عبدالله بن عباس: 316
- جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد 317
- نوح به باطل 319
- اشاره 319
- المسأله الخامسه و العشرون: النوح بالباطل 320
- اشاره 320
- اقوال در حکم نوح 321
- _ روایت عمران الزعفرانی: 324
- دسته ی اوّل: (روایات دالّ بر حرمت نیاحت) 324
- روایات مربوط به نیاحت 324
- _ روایت صدوق در الخصال: 327
- _ حدیث مناهی: 329
- دسته ی دوم: (روایات دالّ بر کراهت نوح) 330
- اشاره 330
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 331
- اشاره 332
- دسته ی سوم: (روایات اجر نائحه) 332
- _ روایت علی بن جعفر: 332
- _ موثقه ی سماعه: 333
- دسته ی چهارم: (روایات عدم جواز مشارطه در اجرت نیاحت) 334
- اشاره 334
- _ موثقه ی حنان بن سدیر: 334
- اشاره 338
- _ صحیحه ی یونس بن یعقوب: 338
- دسته ی پنجم: (روایات جواز نیاحت) 338
- _ صحیحه ی ابی حمزه ی ثمالی: 340
- اشاره 341
- دسته ی ششم: (روایات جواز اجرت نیاحت) 341
- _ صحیحه ی ابی بصیر: 342
- دسته ی هفتم: (روایات جواز نیاحت مشروط به صدق و عدم هجر) 343
- _ روایت مرحوم صدوق: 343
- _ مرسله ی صدوق: 343
- اشاره 343
- _ روایت خدیجه بنت عمر بن علی بن الحسین: 344
- نتیجه گیری از روایات مربوط به نیاحت 345
- هجاء المؤمن 346
- اشاره 346
- المسأله السابعه و العشرون: هجاء المؤمن 347
- اشاره 347
- ادلّه ی حرمت هجاء مؤمن 354
- هجاء مصداق غیر قابل تفکیک اهانت 355
- آیا حرمت هجاء شامل مؤمن فاسق می شود؟ 364
- اشاره 364
- جواز هجاء غیر مؤمن و مبتدع 365
- آیا هجاء مبتدع به معایب غیر موجود (غیر واقعی) جایز است؟ 367
- اشاره 374
- هُجر 374
- اشاره 375
- المسأله الثامنه و العشرون: الهُجر 375
- _ صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 377
- روایات دالّ بر حرمت فحش، بذاء و هُجر 377
- _ روایت سلیم بن قیس: 378
- _ روایت سماعه: 381
- _ [صحیحه ی] ابی بصیر 383
- _ روایت جابر: 384
- _ روایت الحسن الصیقل: 385
- _ وصیت پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - به حضرت علی- علیه السلام -: 386
- _ موثقه ی سماعه: 387
- _ صحیحه ی زراره: 387
- _ موثقه ی ابی بصیر: 388
- آیا هُجر کافر جایز است؟ 389
- آیا هُجر متجاهر به فسق جایز است؟ 390
- حکم فحش انشائی 393
- اشاره 399
- بیع مصحف 399
- حرمت بیع مصحف 400
- اشاره 400
- روایت دالّ بر حرمت بیع مصحف 402
- اشاره 402
- 1. روایت عبدالرحمان بن سیابه: 402
- 2. موثقه ی سماعه: 404
- 3. مرسله ی عثمان به عیسی: 405
- 4. مضمره ی عبدالله بن سلیمان: 406
- 5. روایت جراح المدائنی: 406
- 6. روایت سماعه بن مهران: 407
- روایات دالّ بر جواز بیع قرآن 411
- 1. موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 411
- 2. روایت عنبسه الوراق: 414
- 3. صحیحه ی ابی بصیر: 415
- اشاره 416
- حمل بر کراهت مقتضای جمع بین دو دسته روایات 416
- جمع مرحوم شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 418
- وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف در کلام شیخ- قدس سره - 419
- _ موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 420
- روایات دالّ بر جواز پرداخت اجرت بر کتابت قرآن 420
- _ صحیحه ی دیگر علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ای در جامع بزنطی به نقل جناب ابن ادریس: 422
- _ روایت عبدالرحمن بن ابی عبدالله: 422
- اشاره 424
- ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 424
- نقد وجه جمع شیخ- قدس سره - 426
- نقد کلام شیخ- قدس سره - در وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف 427
- وجه اعتباری شیخ- قدس سره - بر اثبات جواز بیع مصحف 429
- اشاره 429
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 432
- خلاصه ی نظر مختار در بیع مصحف 435
- بنا بر حرمت بیع مصحف، آیا معامله باطل است؟ 438
- حکم بیع مصحف به کافر 441
- اشاره 441
- 1. فحوای عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر. 443
- 2. روایت معروف «الاسلام یعلو و لایعلی علیه». 443
- 1. آیه ی شریفه <وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً >§ سوره ی نساء، آیه ی141.§ 443
- ادله ی حرمت بیع مصحف به کافر 443
- ادلّه ی عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر 443
- 2. روایت حماد بن عیسی: 449
- 3. روایت معروف «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»: 453
- قرائنی بر اراده ی اطلاق در «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 454
- اشاره 454
- بررسی قرائن مذکور بر اطلاق روایت «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 467
- افراط و تفریط در مسأله 469
- اشاره 473
- نظر نهایی در مورد سعه ی روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» 473
- بررسی اولویت عدم جواز بیع مصحف به کافر نسبت به بیع عبد مسلم به کافر 474
- کتاب نامه 481
الْوَرَقَ وَ الدَّفَّتَیْنِ وَ قُلْ أَشْتَرِی مِنْکَ هَذَا بِکَذَا وَ کَذَا.(1)
سماعه بن مهران می گوید از خدمت امام صادق- علیه السلام - درباره ی خرید و فروش مصاحف سؤال کردم حضرت فرمودند: کتاب الله را نخر لکن ورق و جلد و آهن (آهنی که در آن به کار رفته) را بخر.
این روایت از لحاظ سند تمام است، هرچند در مورد عثمان بن عیسی مدتی توقف داشتیم ولی با تأمل بیشتر به این نتیجه رسیدیم که روایات ایشان قابل اعتماد است؛ چون شیخ می فرماید طائفه به روایات ایشان عمل می کنند و درباره ی روایات قدح صحبت کردیم.
این روایت ظهور در حرمت اشتراء مصحف دارد؛ چون حضرت از آن نهی می کنند.
3. مرسله ی عثمان به عیسی:
وَ رَوَاهُ الشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بَیْعِ الْمَصَاحِفِ وَ شِرَائِهَا فَقَالَ: لَا تَشْتَرِ کَلَامَ اللَّهِ وَ لَکِنِ اشْتَرِ الْحَدِیدَ وَ الْجُلُودَ وَ الدَّفْتَرَ وَ قُلْ أَشْتَرِی هَذَا مِنْکَ بِکَذَا وَ کَذَا.(2)
این روایت آن طور که صاحب وسائل نقل کرده مضمره
1- همان، ح2 و الکافی، ج5، 121.
2- همان، ح3 و تهذیب الاحکام، ج6، ص365.