بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 54

آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟

به نظر می رسد میسر در آیه ی مبارکه در معنای حدثی؛ یعنی قمار کردن استعمال شده و مصدر است، کما این که در روایتی هم به «قمار» تفسیر شده است:

_ روایت حسن بن علی الْوَشَّاء:

وَ عَنْهُمْ [مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا] عَنْ سَهْلٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ- علیه السلام - قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: الْمَیْسِرُ هُوَ الْقِمَارُ.(1)

قمار در معنای اصلی و اوّلی، حدث و مصدر است، بنابراین میسر هم مصدر است و به اصطلاح مصدر میمی است. مصدر میمی از ثلاثی مزید بر وزن اسم مفعول است؛ مانند مُنطَلق، مُعتمَد و از ثلاثی مجرد بر وزن «مَفْعَل» است؛ مثل مَذْهَب، مَقْتَل، مَضْرَب، مَعْلَم که هم وزن اسم زمان و مکان است. اگر کلمه ای مثال واوی باشد که در مضارع فاء الفعل آن حذف می شود مثل «وَعَدَ یَعِدُ» مصدر میمی آن بر وزن «مَفْعِل» می باشد، مانند «مَوْعِد».

بعضی از مصادر میمی هم وجود دارد که علی خلاف القیاس بر وزن «مَفْعِل» است، مانند «مَرْجِع»، «مَصیِر»، «مَسیر»، «مَحیض»

1- وسائل الشیعه، ج17، کتاب التجاره، أبواب ما یکتسب به، باب35، ح3، ص165 و الکافی، ج5، ص124.