بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 63

اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره -

اشاره

بعضی بر کلام مرحوم شیخ اشکال کرده (1) و گفته اند: شیوع و کثرت یک فرد باعث انصراف اطلاق به آن نمی شود؛ فرضاً اگر به کسی گفته شود آب نخور، نمی توان گفت چون در شهر معمولاً از آب لوله کشی استفاده می شود این نهی انصراف به آب لوله کشی دارد، پس اگر کسی آب چاه بیرون کشید و استفاده کرد اشکالی ندارد. بلکه طبیعت آب مراد است و کثرت آب لوله کشی باعث انصراف به آن نمی شود. بنابراین با قبول معنای اعم قمار که شامل قمار بدون رهن هم می شود، نمی توان به خاطر شیوع لعب مع الرهن ادعای انصراف کرد و از ادلّه ی حرمت قمار رفع ید کرد.

1- مصباح الفقاهه، ج 1، ص371: أجاب عنه المصنف بوجهین، الأول: ان المطلقات منصرفه إلی الفرد الغالب، و هو اللعب بالآلات المذکوره مع الرهن. و فیه أولا: ان اللعب بآلات القمار من غیر رهن کثیر فی نفسه لو لم یکن أکثر من اللعب بها مع المراهنه، أو مساویا له فی الکثره. و ثانیا: ان مجرد غلبه الوجود فی الخارج لا توجب الانصراف، نعم ان دعوی الانصراف إنما تصح إذا کان لها منشأ صحیح، کأن یکون الفرد النادر أو غیر الغالب علی نحو لا یراه العرف فردا للعمومات و المطلقات، کانصراف الحیوان عن الإنسان فی نظر العرف، مع انه من أکمل افراده، و لذا قلنا بانصراف الروایات المانعه عن الصلاه فی غیر المأکول عن الإنسان. و الوجه فی ذلک ان العرف یری الإنسان مباینا للحیوان حتی انه لو خوطب احد بالحیوان فان العرف یعد ذلک من الاسباب.