بررسی گسترده ی فقهی: قمار، قیادت، قیافه، کهانت و ... صفحه 75

هم چنین در لغت، میسر بر خود «جُعل» اطلاق شده است. در معنای مصدری (مصدر میمی) هم که چون اصل در لغت است می تواند استعمال شده باشد. بنابراین مشکلی وجود ندارد که در هر سه معنا استعمال شود، هرچند به استعمال لفظ در اکثر از معنا به قرینه ی روایات، یا استعمال در جامع انتزاعی، یا اراده ی همه ی معانی به نحو کنایه باشد.(1)

نقد کلام مرحوم امام- قدس سره -

گرچه کبرایی که مرحوم امام فرمودند ما قبول داریم و گفتیم در قرآن کریم بعضی الفاظ با یک استعمال در معانی متعددی به کار رفته است؛ مثلاً در آیه ی شریفه ی <إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَهِ الْقَدْر>(2) «قدر» در سه معنای خود (ارزش، تقدیر و ضیق) استعمال شده و مانعی هم ندارد؛ چون در بحث اصول گفتیم استعمال لفظ مشترک در اکثر از معنا محال نیست. امّا این متفرع بر یکی از دو امر است: یا لفظ در آن معانی وضع شده باشد، و نیز دلیلی بر

1- المکاسب المحرمه (للإمام الخمینی)، ج 2، ص15: الجمع بین روایات الباب: فیمکن أن تجعل الروایه شاهده جمع لسائر الروایات، بأن یقال: إنّ المراد بالتفاسیر المذکوره التفسیر بالمصادیق، و یکون المیسر فی الآیه جمیع المذکورات من الآله و العمل و الرهن و لو باستعمال اللفظ فی أکثر من معنی، مع قرینیّه الروایات، أو استعماله فی جامع انتزاعی، أو إراده المعانی و لو بنحو من الکنایه، کما فی غیره من الموارد الکثیره الوارده فی الکتاب العزیز المفسّره بالروایات.
2- سوره ی قدر، آیه ی1.