- دیباچه 1
- اشاره 6
- 1. اطراب 6
- 2. لهوی بودن 11
- سیری در تاریخچه موسیقی 30
- اشاره 30
- فرم 41
- محتوا 41
- اشاره 52
- 1. شعر 52
- الف) نوع شعر 52
- پرسش های دینی در باب موسیقی 52
- اشاره 52
- ب) خواننده شعر 53
- 2. آهنگ 55
- ج) کیفیت خواندن 55
- اشاره 55
- الف) انواع آلات و ابزار موسیقی 55
- ب) موارد استفاده از موسیقی 57
- ج) آثار و اهداف متداول استفاده از موسیقی 57
موسیقی در فقه
اشاره
درباره حکم موسیقی در فقه شیعه، به دو معیار کلی اشاره شده است: 1. اطراب؛ 2. لهوی بودن.
اطراب، ویژه آواز (غنا) است، ولی لهوی بودن، بین موسیقی سازی و موسیقی آوازی مشترک است و هر دو ممکن است لهوی باشند.
1. اطراب
شیخ انصاری در کتاب مکاسب، اطراب را در اصل تحقق عنوان غنا، به مثابه قول مشهور میان فقهای شیعه مطرح کرده است. هم چنان که در صحاح اللغه و اساس البلاغه آمده، اطراب، به معنای سبکی ای است که در اثر حزن یا شادی شدید به انسان دست می دهد؛ البته اگر این سبکی را هم چنان که برخی فقها معنا کرده اند، سبکی عقل بدانیم؛ نه خفت و سبکی ای که واکنشی احساسی است مانند سرور یا حزنی که از خواندن یک شعر یا آیه ای از قرآن در انسان به وجود می آید. نمونه این خفت عقل و سبک سری در هنگام شنیدن آواز، متوکل _ حاکم سفّاک عباسی _ است. وی در مجلسی با شنیدن غنای آوازخوانی، چنان از خود بی خود شد که بر چهار دست و پا نشست و آوازخوان را به اصرار بر پشت خود سوار کرد و بر دور مجلس گرداند! این از خود بی خود شدن در برخی موسیقی های امروزی غربی نیز وجود دارد. مانند حالت بهت و نگریستن شنوندگان آواز برخی خواننده های غربی که البته نمی توان احتمال استعمال مشروبات الکلی یا مواد مخدر را در این موارد، نادیده گرفت.