ربا و راه های گریز از آن صفحه 112

اگر چنین کاری با جایگاه اجتماعی امام علیه السلام سازگار نبود، نمی توان بر اساس آن روایات، فتوا داد.

مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا

مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا

مخالفان حیله های شرعی با در نظر داشتن بزرگی گناه ربا و با توجّه به این که احکام شرعی دارای ملاک و مصالح و مفاسد واقعی هستند و ربا نیز به دلیل مفاسد زیان باری که در اقتصاد و داد و ستدها دارد، حرام شده است، بر این عقیده اند که نمی توان با یک تغییر جزیی و ظاهری، زشتی و مفاسد آن را از میان برد. آیا راه های گریز از غیبت، تهمت، دروغ و مانند آن ها نیز به همین سادگی پذیرفتنی است یا ربا در حرام بودنش سبک تر از آن هاست؟

امام خمینی رحمه الله در این زمینه می فرماید:

با توجّه به سخت گیری ها و انکارهایی که در قرآن کریم و روایات فرقه های گوناگون شیعه وسنّی درباره ربا وجود دارد که مانند آن در کم تر گناهی می توان یافت و با توجّه به پی آمدهای ناگوار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این پدیده که دانشمندان اقتصاد از آن سخن گفته اند، چگونه می توان آن را با راه های گریز شرعی، حلال شمرد؟ چنان که روایت های معتبری نیز درباره راه های گریز داریم و فقیهان هم _ جز اندکی از ایشان _ بدان فتوا داده اند. این مطلب، یک مشکل و بلکه عقده ای در قلب بسیاری از اندیشه وران شده و موجب خرده گیری غیر مسلمانان به این حکم گردیده است که باید از آن گره گشایی کرد.

برای حلّ این مشکل، در چنین مسأله ای که ناگواری تجویز آن و مصالح باز داشتن آن را خِرَد در می یابد، نباید سخن از تعبّد گفت که از راه درست بسی دور است.(1)