- پیش گفتار 4
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- اشاره 8
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- اشاره 9
- 1 _ سومریان 10
- 3 _ آشوریان 10
- 2 _ بابل 10
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 4 _ هند 10
- 6 _ یونان و روم 11
- 5 _ مصر باستان 11
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 1 _ یهودیّت 13
- اشاره 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- اشاره 19
- اشاره 19
- 1. یونان 19
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- الف) ملّت های باستان 19
- 2. روم 20
- 3. عربستان 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- اشاره 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- الف) آثار فردی 26
- اشاره 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- اشاره 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- اشاره 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 3. تورّم 40
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- اشاره 50
- مصادیق ربا 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- اشاره 58
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- اشاره 59
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- اشاره 64
- تحریم ربا در قرآن 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اجماع بر تحریم ربا 78
- اشاره 80
- گونه های ربا 80
- اشاره 80
- الف _ ربای معاملی 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- تعریف پول 96
- تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- اشاره 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- 1 _ پول کالایی 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- اشاره 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- 1 _ مضاربه 119
- اشاره 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 6 _ مساقات 126
- 7 _ جعاله 126
- اشاره 127
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- 3 _ مالک و عبد 150
- اشاره 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- اشاره 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- بانک 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- اشاره 172
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- اشاره 174
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- د) قرض الحسنه 176
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- اشاره 186
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
همین که ما لک به این کار راضی باشد، کافی است.(1)
2 _ شراکت
2 _ شراکت
گاهی شراکت به این معناست که دو نفر یا بیش تر در یک چیز شریک هستند که این قسم مراد ما نیست، بلکه منظور در این جا این است که برای مثال، دو نفر باسرمایه ای که هر دودر آن سهیم اند، معامله ای انجام دهند و سود و زیان آن را میان خود تقسیم کنند. به این قسم شرکت، شرکت عقدی یا اکتسابی می گویند که تمام شرایط داد و ستدهای مالیّه مانند بلوغ، عقل، اختیار و... در این عقد نیز جاری است. البتّه این نوع شراکت تنها در سرمایه صحیح است، ولی در کارها نمی توان شریک شد. بنابراین، اگر دو نفر خیّاط بگویند در این ماه هرچه کار کردیم، با هم نصف می کنیم، درست نیست؛ مگر این که هریک از آن دو نصف درآمد ماهیانه یا سالیانه اش را به دیگری صلح کند که در این صورت صحیح است، ولی نه از باب مشارکت. البتّه این که دو نفر بر اساس یک قرارداد، کاری را اجاره می کنند تا آن را انجام بدهند یا با هم درآمدی را به دست می آورند، در این جا با هم شریک هستند و سود به دست آمده را تقسیم می کنند. این جا غیر از جایی است که هر کدام کاری جداگانه دارند و هر دو می خواهند که در سود دیگری شریک گردند.(2) در قرارداد شراکت چنان چه از اسم آن پیداست، هر دو طرف قرارداد، به نسبتِ سرمایه ای که دارد، سهم می برد و عاملی که سرمایه را به جریان انداخته امین است. زیان مربوط به
1- تحریرالوسیله، ج 1، ص 577.
2- تحریرالوسیله؛ کتاب الشرکه، ج 1، ص 572 به بعد، مسأله 3 و 4 و 5؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 253 به بعد؛ العروه الوثقی، ص 894 .