ربا و راه های گریز از آن صفحه 124

را کم کند و باقی را نقد دریافت کند اشکالی ندارد.(1)

هم چنین در داد و ستد نسیه ای، فروشنده می تواند جنسی را که به صورت قسطی فروخته است، به طور نقد از مشتری خریداری کند. البتّه به شرطی که در معامله نخست، شرط نکنند که فروشنده خود، کالا را خریداری کند. هم چنین اگر این خرید و فروش به قصد فرار از ربا باشد، هرچند شرطی در میان نباشد، به فتوای امام خمینی رحمه الله اشکال دارد و ربا به شمار می آید.(2)

4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش)

4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش)(3)

معامله سَلَف که به آن سَلَم نیز می گویند، خرید و فروش کلّی محصول به پول نقد است که پیش از رسیدن وقت برداشت آن، صورت می گیرد؛ برعکس نسیه که جنس نقد، ولی پول آن نسیه است.

معامله سلف نیازمند ایجاب و قبول (خواندن عقد شرعی) است و شرط هایی دارد که عبارت اند از:

1 _ جنس مورد معامله و ویژگی آن باید مشخّص باشد؛ به گونه ای که ابهامی در این زمینه وجود نداشته باشد. بنابراین، چیزهایی مانند جواهر که ویژگی هایش را نمی توان ضبط کرد و از این رو، سبب گول خوردن یکی از دو طرف می شود را نمی توان پیش فروش کرد.

2 _ پیش از آن که دو طرف مجلس عقد را ترک کنند، بایستی خریدار پول را بپردازد و اگر بخشی از آن را پرداخت کرد، به همان نسبت معامله واقع

1- توضیح المسائل مراجع، مسأله 2108؛ تحریرالوسیله، مسأله 4.
2- کتاب البیع، ج 1، صص 509 _ 510.
3- تحریرالوسیله، ج 1، صص 499 به بعد؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 235 معامله سَلَف.