کتابخانه بالقرآن

ربا و راه های گریز از آن صفحه 134

صفحه 134

نمونه، به یک شاهد تاریخی اشاره می کنیم: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روزهای پایانی عمرشان، خطاب به مردم فرمودند:

آگاه باشید که همه ربای عصر جاهلی لغو شد و نخستین ربایی که لغو می کنم، ربای عمویم عباس بن عبدالمطّب است.(1)

در این روایت، پیامبر میان ربای کم و زیاد هیچ فرقی نمی گذارد و ربای عمویش عباس را که از اصحاب نزدیک ایشان بود لغو می کند. روشن است که ربای عباس در آن زمان (در پایان عمر پیامبر که مدّت ها از نزول آیه مرحله سوم گذشته بود) نمی تواند ربای فاحش باشد. پس میان ربای کم و زیاد فرقی نیست.

2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی

برخی(2) مسأله تحریم ربا را یک مسأله اخلاقی می دانند و بر این باورند که وقتی کسی برای گذران امور زندگی اش وام می گیرد، از عدالت و اخلاق به دور است که با گرفتن بهره بر دشواری های او بیفزاییم. اسلام نیز برای برقراری روح برادری میان مسلمانان ربا را حرام کرده است، ولی اگر کسی برای تجارت یا کارهای تولیدی، قرض می گیرد؛ خلاف عدالت نیست که قرض دهنده از او بهره ای بگیرد؛ زیرا او از این سرمایه قرضی سود می برد. دلیل این ادّعا دو چیز است:

1- بحارالانوار، ج 103، ص 118.
2- نظریه الرّبا المحرّم، ص 250؛ رفیق یونس المصری، ربا القروض و ادّله تحریمه، دمشق، دارالمکتبی، الطبعه الاولی، 1421 ه . ق، صص 31 و 36؛ الرّبا و القرض، ص 152.