ربا و راه های گریز از آن صفحه 148

برخی(1) با تفکیک میان وام های دولتی و غیره، گفته اند ربا از اشخاص حقوقی و دست کم از دولت منصرف است؛ زیرا ربا گرفتن یا ربا دادن به دولت، انتقال سرمایه از یک جیب به جیب دیگر است. همانند ربای میان پدر و فرزند و زن و شوهر که اسلام اجازه داده است. (این دیدگاه به عنوان یک نظریه پیشنهادی مطرح شده است).

پاسخ

1 _ این ادّعا که منافع بانک ها به عموم مردم برمی گردد، درست نیست؛ چون از جیب برخی بر می دارد و به جیب گروهی دیگر می ریزد.

2 _ ادلّه حرمت ربا اشخاص حقوقی را نیز در بر می گیرد؛ وگرنه دزدی به سود بیت المال را نیز باید جایز شمرد؛

3 _ قیاس نزد شیعه باطل است.

4 _ درباره پدر و فرزند دلیل خاص داریم.(2)

5 _ استثناهای ربا

اشاره

5 _ استثناهای ربا

حرام بودن ربا در چند مورد استثنا شده است؛ یعنی با وجود این که مصداق عینی ربا محقّق است، ولی به دلیل روایاتی که در این زمینه هست،(3) فقیهان به جواز آن حکم داده اند. این موارد به قرار زیر است:

1 _ ربای میان زن و شوهر

1 _ ربای میان زن و شوهر(4)

1- محمد واعظ زاده خراسانی، «طرح های جدید برای حل مشکل بانک ها»، اوّلین مجمع بررسی های اقتصادی، ش 3، صص 117 _ 118.
2- نامه مفید، ش 7، ص 149.
3- وسائل الشیعه، ج 18، ص 135، باب 7 از ابواب ربا.
4- جواهر الکلام، ج 23، صص 378 به بعد؛ تحریر الوسیله، ج 1، ص 495، مسأله 9، القول فی الربا.