- پیش گفتار 4
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- اشاره 8
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- 2 _ بابل 10
- 3 _ آشوریان 10
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 4 _ هند 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- 1 _ یهودیّت 13
- اشاره 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- اشاره 19
- 1. یونان 19
- الف) ملّت های باستان 19
- اشاره 19
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- 3. عربستان 20
- 2. روم 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- اشاره 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- اشاره 26
- الف) آثار فردی 26
- اشاره 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- اشاره 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 3. تورّم 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- اشاره 50
- مصادیق ربا 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- اشاره 58
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 59
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- تحریم ربا در قرآن 64
- اشاره 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اجماع بر تحریم ربا 78
- الف _ ربای معاملی 80
- اشاره 80
- گونه های ربا 80
- اشاره 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- موضوع ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- تاریخ و انواع پول 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- تعریف پول 96
- اشاره 96
- 1 _ پول کالایی 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 4 _ پول تحریری 102
- 5 _ شبه پول 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- اشاره 111
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- 1 _ مضاربه 119
- اشاره 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 7 _ جعاله 126
- 6 _ مساقات 126
- اشاره 127
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- اشاره 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 3 _ مالک و عبد 150
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- اشاره 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- الف _ کیفر در برزخ 153
- اشاره 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- بانک 157
- اشاره 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- اشاره 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- اشاره 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- د) قرض الحسنه 176
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
در سود و زیان (P.L.S) بر اساس قراردادهای اسلامی می تواند مشکلات و بحران های اقتصادی آن ها را حل کند. روزنامه پر تیراژ وال استریت ژورنال(1) که به عنوان انجیلاقتصادی امریکا شناخته می شود، می نویسد:
بحران بانکی امریکا با گرایش به نظام بانکی اسلامی قابل حل است... نظریه بانک داری اسلامی برای غرب، پیام امیدوار کننده ای دارد که می تواند مشکلات این بحران را حل کند.(2)
چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران)
اشاره
چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران)
فصل دوم قانون بانک داری بدون ربا، در مادّه های سه تا شش، به مسأله تجهیز منابع پولی می پردازد. بر این اساس، بانک ها می توانند در موارد زیر سپرده بپذیرند:
الف) سپرده های قرض الحسنه که خود بر دو قسم است:
1 _ جاری؛
2 _ پس انداز.
ب) سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار که بانک وکیل است که آن ها را در قالب قراردادها و داد و ستدهای شرعی به کار برد.
بر اساس مادّه 6 ، بانک ها می توانند برای جذب و تجهیز سپرده ها با به کارگیری روش های تشویقی، از امتیازات زیر به سپرده گذاران اعطا کنند:
یک _ اعطای جایزه های غیر ثابت نقدی یا جنسی برای سپرده گذاران سپرده های قرض الحسنه؛
دو _ تخفیف و یا بخشودگی سپرده گذاران از پرداخت کارمزد و یا حقّ
1- Wall streat Journal
2- محمد رجایی، «مقایسه اجمالی تجهیز و تخصیص منابع پولی در دو نظام بانکی ربوی و غیر ربوی در ایران»، مجله معرفت، ش 41، سال دهم، ش 2، 1380، صص 20 و 21.