- پیش گفتار 4
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 3 _ آشوریان 10
- 4 _ هند 10
- 2 _ بابل 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- اشاره 13
- 1 _ یهودیّت 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- اشاره 19
- اشاره 19
- 1. یونان 19
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- الف) ملّت های باستان 19
- 2. روم 20
- 3. عربستان 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- اشاره 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- اشاره 26
- الف) آثار فردی 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- اشاره 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- اشاره 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 3. تورّم 40
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- اشاره 50
- مصادیق ربا 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- تحریم ربا در قرآن 64
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- اشاره 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- اجماع بر تحریم ربا 78
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اشاره 80
- الف _ ربای معاملی 80
- گونه های ربا 80
- اشاره 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- تعریف پول 96
- اشاره 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- تاریخ و انواع پول 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- 1 _ پول کالایی 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- اشاره 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- اشاره 119
- 1 _ مضاربه 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 7 _ جعاله 126
- 6 _ مساقات 126
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- اشاره 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 3 _ مالک و عبد 150
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- اشاره 151
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- اشاره 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- اشاره 157
- بانک 157
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- اشاره 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- اشاره 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- د) قرض الحسنه 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
الوکاله؛
سه _ دادن حقّ تقدّم به سپرده گذاران در بهره مندی از تسهیلات اعطایی.(1)
با توجّه به قانون بانک داری و آیین نامه های اجرایی، در یک تقسیم بندی کلّی انواع سپرده ها به سه گروه زیر تقسیم می گردد:
1 _ حساب جاری (قرض الحسنه)
1 _ حساب جاری (قرض الحسنه)(2)
حساب جاری در عملیات بانک داری بدون ربا در ایران، ماهیّت قرضی داردو مانند حساب جاری در همه بانک های سنّتی است و همانند آن ها خدماتی در اختیار مردم می گذارد. بدین ترتیب که اشخاص حقیقی و حقوقی با افتتاح حساب و با دسته چکی که از بانک دریافت می کنند، از موجودی حساب خود به هر اندازه که بخواهند، برابر آیین نامه بانک برداشت می کنند. به موجودی این گونه حساب ها نیز سودی تعلّق نمی گیرد.
بهره گیری از حساب جاری، افزون بر حفظ پول در بانک، سبب تسهیل پرداخت ها و بی نیازی صاحب حساب از حمل و نگهداری پول نقدی می شود.
وجوه فراهم شده از راه این حساب ها، برابر ماهیّت عقد قرضی، به مالکیّت بانک درآمده و جزو منابع بانک خواهد بود. بانک ها می توانند با رعایت ذخیره های قانونی و ذخیره های احتیاطی، باقی مانده وجوه را از راه قراردادهای مندرج در ماده 3 به کار بگیرند و سود به دست آورند.
1- پول و بانک داری، ص 176؛ سیدعباس موسویان، بانک داری اسلامی، تهران، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1378، صص 141 به بعد؛ پول، ارز و بانک داری، صص 248 به بعد؛ مجموعه قوانین پولی و بانکی و سایر قوانین مربوط، صص 982 به بعد.
2- بانک داری اسلامی، صص 141 به بعد.